Biedt de coronacrisis kansen om de klimaatverandering tegen te gaan? Het is een vaak weerkerende vraag. Niet onbegrijpelijk, want de positieve invloed van de maatregelen op onze uitstoot is duidelijk merkbaar. Maar wat als de strenge maatregelen worden opgeheven. Wordt het dan terug business as usual? Biologe Sara Vicca reageert bedachtzaam.
Tijdelijk fenomeen
Het autoverkeer en het energieverbruik nemen af, en er werd berekend dat de CO2-emissies in China in februari met een kwart daalden. Maar inmiddels stijgen de emissies al terug, en de geschiedenis leert dat een daling van de CO2-emissies als gevolg van een crisis gewoonlijk maar van korte duur is.
“Tijdens anders grote crisissen, zoals de oliecrisis in de jaren 70 en de financieel-economische crisis in 2008-2009, daalde de uitstoot ook telkens even. Maar na de crisis stegen de emissies opnieuw om steeds weer emissierecords te breken. Dergelijke dalingen zijn dus beperkt in de tijd.”
Duurzaam herstel
Of het coronavirus op termijn de klimaatverandering zal afzwakken, zal afhangen van wat er gebeurt na de coronacrisis. Zullen de CO2-emissies snel stijgen tot het niveau van vóór de crisis, of slagen we erin om de emissies te laten dalen? Dat laatste vergt vooral een verdere ontkoppeling tussen economie en emissies. Overheden en diegenen die (terecht) maatregelen nemen tot het herlanceren van de economie na de crisis, kunnen kiezen voor maatregelen die bijdragen tot een ‘duurzame’ herlancering.
Er circuleren al concrete voorstellen. Zo riep het hoofd van het Internationaal Energieagentschap op om met de stimuleringsmaatregelen de geldstroom naar fossiele brandstoffen terug te schroeven en volop in te zetten op duurzame investeringen. Deze investeringen kunnen de energietransitie versnellen en tegelijk heel wat groene jobs creëren. En onder anderen Jos Delbeke (voormalig directeur-generaal EU DG Climate) en Johan Albrecht (Itinera en prof milieu-economie UGent) gaven aan dat steunmaatregelen voor de zwaar getroffen luchtvaartmaatschappijen het best gekoppeld worden aan duurzaamheidsmaatregelen zoals een vliegtuig- en kerosinetaks.
Green Deal als katalysator
Er wordt alsmaar vaker geopperd om de Europese Green Deal als leidraad voor de herstelmaatregelen te gebruiken. De klimaatministers van tien Europese landen riepen hiertoe op 9 april op. De Green Deal heeft als doel om Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken. Dit is in lijn met wat het IPCC aangaf als noodzakelijk om het doel van Parijs te halen, namelijk de opwarming beperken tot ruim onder 2 graden, en bij voorkeur zelfs tot 1,5 graden.
Met de Green Deal wil de Europese commissie onder andere taxatie, wetgeving, innovatie en investeringsbeleid aanpassen om de transitie in heel wat sectoren te versnellen. De deal omvat plannen om de energiesector, industrie, mobiliteit, gebouwen en de voedingssector aan te pakken.
“Men wil dit bereiken op een sociaal rechtvaardige manier waarbij de kansen die deze transitie biedt maximaal worden benut. Een voorbeeld hiervan is het plan voor een renovation wave, waarbij gestreefd zal worden naar 3% renovatie per jaar (i.p.v. de huidige 1%). Naast klimaat- en gezondheidsvoordelen, verwacht men dat de renovatiegolf ook heel wat kansen kan bieden voor economische groei en jobcreatie.“
Herstelmaatregelen als ‘opstapje’ naar een beter klimaat
Het zal nog lange tijd duren voor we het effect van de coronacrisis op de broeikasgasemissies en de klimaatverandering ten volle kunnen bepalen.
“Laat ons hopen dat de overheden in België, Europa en wereldwijd tijdig zullen inzien dat het best van de nood een deugd gemaakt wordt, en dat ze de kans zullen grijpen om met de herstelmaatregelen de transitie naar een meer duurzame en klimaatneutrale maatschappij een duw in de rug te geven. Zo kunnen we er zelf voor zorgen dat de coronacrisis gepaard gaat met een blijvende neerwaartse trend van de emissiecurve, en biedt de coronacrisis zeker kansen om de klimaatverandering tegen te gaan.”
Meer informatie over de onderzoeksactiviteiten van Sara Vicca en haar collega’s vind je op de webpagina van het Global Change Ecology excellentiecentrum.
Een uitgebreide versie van deze blogpost kan je lezen op de Global Change Ecology blog.