Iris Murdoch was behalve een prijswinnende romanschrijfster ook filosofe. Vooral haar werk over liefde wint steeds meer aan populariteit. Lotte Spreeuwenberg betoogt dat juist met de maatschappelijke discussies van vandaag Murdochs concept ‘liefdevolle aandacht’ een grote rol zou kunnen spelen.
(Tekst: Lotte Spreeuwenberg)
Meer dan theorie
Iris Murdoch was in haar tijd vooral verwikkeld in academische debatten over moraliteit. Lotte Spreeuwenberg (Centrum voor Ethiek) laat zien dat haar werk meer kan zijn dan theoretische discussies. Het is relevant voor de meer praktische vragen die we vandaag de dag hebben over feminisme, antiracisme en sociale rechtvaardigheid.
In haar proefschrift combineert Lotte hedendaagse inzichten over feminisme, antiracisme en activisme met theorieën over liefde die Murdoch al in de jaren zestig van de vorige eeuw schreef. Lotte: “Het gaat om het idee dat we te veel focussen op onszelf, onze eigen wensen en verlangens. Daardoor sluiten we ons soms voor al het andere om ons heen.” Murdoch betoogde al dat deze neiging schadelijk is, omdat ze tot fantasieën leidt. “Als je niet om je heen kijkt, maar alleen bezig bent met jezelf, dan doe je ook geen kennis op over de wereld die je omringt”, aldus Lotte. “En die kennis heeft veel met het zijn van een goed mens te maken.”
Liefdevolle aandacht voor een betere samenleving
Lotte stelt in haar proefschrift de vraag: “Zou Murdochs opvatting van liefde een rol kunnen spelen in het verbeteren van onze samenleving?”. Ze verlegt daarmee de theorie van Murdoch van een individualistische benadering naar een meer sociale insteek, met de nadruk op sociaal-politieke structuren. “Als we meer focussen op bepaalde groepen, dan creëren we van andere groepen geen of een onjuist beeld van hun ervaringen en wensen. Op basis van die verkeerde visie kunnen we geen eerlijke beslissingen maken.
Aan veel van de sociale kwesties die nu spelen, kan je perfect Murdochs theorie over liefde en kennis koppelen. Liefdevolle aandacht voor alles om je heen helpt ons om van onze onwetendheid af te komen. Het is een beweging van fantasie naar werkelijkheid, waarmee we de geleefde realiteiten van anderen leren kennen. Alleen als we elkaar beter kennen, kunnen we eerlijke beslissingen maken.”
Meer weten?
- Boek: Lotte Spreeuwenberg – Liefde en revolutie (Letterwerk)
- Interview met Lotte: “Liefde en kennis liggen dicht bij elkaar” (De Standaard)
- Website: lottespreeuwenberg.com
Contact
Lotte Spreeuwenberg: lottespreeuwenberg@gmail.com
"Murdoch's concept of love is still relevant today" Lotte Spreeuwenberg (Centre for Ethics) focuses in her doctoral research on the novelist and philosopher Iris Murdoch. Lotte argues that Murdoch's concept of "loving attention" could play a major role in today's discussions about feminism, anti-racism and social justice. Lotte: "It's about the idea that we focus too much on ourselves, our own wants and desires, and thus sometimes close ourselves off to everything else around us." Murdoch already argued that this tendency is harmful because it creates fantasies. "If you don't look around you, but are only concerned with yourself, you also don't gain knowledge about the world around you," Lotte said. "And that knowledge has a lot to do with being a good person." In her research, Lotte shifts Murdoch's theory from an individualistic approach to a more social approach, focusing on socio-political structures. "Loving attention to everything around you helps us get rid of our ignorance. It is a movement from fantasy to reality, through which we get to know the lived realities of others. Only when we know each other better can we make honest decisions."