Tentoonstellingen zijn een geweldige manier om een verhaal te vertellen over je onderzoek. Het vakjargon uit academische artikelen verruil je voor aansprekende beelden. Groot of klein, permanent of voor één middag: in elke expo kruipt veel werk. De volgende weken vertellen wetenschappers van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte hoe zij een tentoonstelling op poten hebben gezet.
Helden in harnas
Vanaf vrijdag 29 oktober kan je in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience de expo Helden in harnas: Ridderverhalen van Karel ende Elegast tot Don Quichot bezoeken. Via vijftig unieke drukwerken en rijkelijk geïllustreerde manuscripten leer je hoe ridderverhalen zich in de 15e en 16e eeuw hebben verspreid over heel Europa. Hun thema’s en verhaalstructuren blijven vandaag populair in bijvoorbeeld Game of Thrones en Star Wars. In de expo zitten bijzondere bruiklenen uit de Bibliothèque nationale de France in Parijs en The Library of Congress in Washington. Die waren door de coronacrisis bijna niet hier geraakt.
Samen met Elisabeth de Bruijn besloot de Erfgoedbibliotheek om in de expo de gedrukte ridderromans centraal te stellen. Dat is opvallend, want meestal staan handschriften in de belangstelling. De tentoonstelling komt voort uit een gelukkige samenloop van omstandigheden. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience heeft in de afgelopen jaren vijf zeldzame drukwerken met ridderverhalen verworven die ze wilde tentoonstellen. Elisabeth was net begonnen aan een FWO-project over gedrukte ridderromans. Hoewel Elisabeth in haar aanvraag wel de vertaalslag naar het brede publiek had voorzien, had ze niet kunnen denken dat dit onderdeel zo groot zou worden…
Waarom als onderzoeker een expo maken?
“Werken aan deze expo geeft veel voldoening”, vertelt Elisabeth. “Het is niet altijd makkelijk om aan je omgeving uit te leggen waarmee je je als onderzoeker bezighoudt en waarom. Veel mensen snappen wel dat cultureel erfgoed belangrijk is, maar als je vertelt dat je je op dagelijkse basis met stoffige oude boeken bezighoudt, gaan de wenkbrauwen vaak omhoog… Vaak wordt de waarde van zulke boeken pas begrepen als er een bibliotheek in vlammen opgaat, zoals een tijd geleden in Kaapstad. Het is een dankbare taak om het erfgoed dat we nog hebben onder de aandacht te brengen en om een breed publiek daarover iets te leren. Er zijn immers meer dan genoeg interessante parallellen tussen de literatuur van enkele eeuwen geleden en de boeken, films en series van tegenwoordig.”
De vele manieren om je verhaal te vertellen
De tentoonstelling is flink ambitieus, beseft Elisabeth. “Ik heb het geluk dat ik heel plezierig kan samenwerken met de conservatoren oude drukken van de Erfgoedbibliotheek: Marie-Charlotte Le Bailly en Steven Van Impe. Dankzij toegekende subsidies hebben we veel kúnnen maar ook moéten verwezenlijken: een begeleidende publicatie, zaalteksten, een audiogids, mini-documentaires, lezingen, een educatieve workshop, etc. Deze zaken worden grotendeels opgevolgd door de bibliotheek, maar ik ben verantwoordelijk voor de inhoud en ben dus overal zijdelings of direct bij betrokken. Het kost veel meer tijd dan ik had voorzien.”
“De grootste uitdaging is om de inhoud op een aansprekende manier over te brengen op een breed publiek. Als wetenschapper wil je nauwkeurig zijn en altijd slagen om de arm houden. Maar het publiek zit niet te wachten op ‘wellicht’ en ‘misschien’. Het wil weten: hoe zit het nu echt? Dan moet je soms de zaken wat eenvoudiger voorstellen dan ze zijn. Tegelijkertijd moet je zorgen dat de informatie correct is. Dat is een lastige balans.”
Helden in Harnas: Ridderverhalen. Van Karel ende Elegast tot Don Quichot
Vrijdag 29 oktober 2021 tot zondag 23 januari 2022
Nottebohmzaal, Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
Er zijn expertrondleidingen, op 8 januari door Kevin Absillis en 15 januari door Elisabeth De Bruijn.
Beluister hier het Klara-interview met Elisabeth De Bruijn.