Dat tolken op afstand andere uitdagingen met zich meebrengt dan face-to-face tolken zal niemand verbazen. Maar waar ligt precies het verschil tussen een gesprek met een tolk in dezelfde ruimte en een conversatie die volledig online verloopt? De nieuwe publicatie Interactional Dynamics in Remote Interpreting probeert de grootste oorzaken van miscommunicatie te achterhalen en meteen ook enkele oplossingen aan te reiken.
Je zit een online vergadering en wil graag inpikken op de discussie, maar je weet niet goed wanneer je mag beginnen praten. Je kijkt naar alle gezichten op het scherm en wacht op een signaal om te mogen starten, een signaal dat maar niet lijkt te komen. Herkenbaar? Dit is maar één manier waarop online converseren veel complexer aanvoelt dan een vergadering waar iedereen aan dezelfde tafel zit. En dat geldt voor tolken misschien nog meer.
Het idee voor Interactional Dynamics in Remote Interpreting vloeide voort uit het doctoraatsonderzoek van Esther de Boe. Ze ging daarvoor op zoek naar het verschil tussen tolken op afstand en offline tolken en het viel haar op dat er kwalitatief eigenlijk weinig verschil was, maar dat de grootste problemen zich voordeden in de coördinatie van het gesprek. In de interactie tussen de mensen dus.
Bewust worden van onbewuste signalen
Samen met co-editeurs Heidi Salaets en Jelena Vranjes bracht Esther verschillende onderzoeken samen die een licht werpen op de grootste communicatieproblemen: “Zo deed Jelena zelf onderzoek naar dialoogtolken in de mentale zorg. Zij maakte hierbij gebruik van mobiele eye-trackingbrillen, om precies te kunnen volgen waar mensen naar kijken tijdens een gesprek. Dat levert veel nuttige en precieze informatie op. Alle deelnemers krijgen een bril op die exact meet waar en hoe lang ze naar iets of iemand kijken. En dan merk je bijvoorbeeld dat mensen net voor ze iets willen zeggen vaak lang kijken naar de persoon die op dat moment aan het spreken is. Alsof je met je blik al wil zeggen: ik wil hierna iets vertellen. Dit soort analyses legt de multimodaliteit van een gesprek heel netjes bloot. Want wát je zegt is één ding, maar even belangrijk is hoe je het zegt of welke gebaren je gebruikt terwijl je het zegt.”
En daarin zit precies de moeilijkheid van het tolken op afstand: “Bij telefoontolken heb je helemaal geen zicht op de gesprekspartners en bij videotolken ook maar beperkt. Daarbij zit er ook altijd een vertraging op het gesprek, want je moet je beurt afwachten. Alle kleine microsignalen die je tijdens een fysiek gesprek ontvangt, vallen weg. Denk maar een knikje om te laten zien dat je het begrepen hebt, het diep inademen als je van plan bent om te spreken, … Allemaal zaken waar je bewust waarschijnlijk niet op let, maar die een gesprek wel soepel laten verlopen.”
het gele stipje duidt aan waar de persoon naar kijkt.
Dankzij recente studies wordt het wel mogelijk om tolken en hun klanten beter voor te bereiden voor een tolksessie op afstand. En organisaties zetten daar ook steeds meer op in. Esther: “Zo hebben wij bijvoorbeeld meegeholpen aan de cursus videotolken die je nu kan volgen als je je als sociale tolk inschrijft bij Atlas (Atlas, integratie & inburgering Antwerpen biedt informatie en ondersteuning aan anderstalige nieuwkomers en organisaties uit de stad Antwerpen, nvdr.). Daar leer je hoe je als tolk een online gesprek beter kan coördineren door op voorhand goede afspraken te maken: zorg ervoor dat alle deelnemers duidelijk zichtbaar voor de camera zitten en dat niemand te lang aan één stuk spreekt. Want op afstand is het als tolk heel moeilijk om het gesprek te onderbreken.”
Extra zorg voor de zorg
Voor de publicatie zoomde Esther specifiek in op de zorgsector: “Wat tolken op afstand in deze omgeving nog complexer maakt dan in andere sectoren is het veelvuldig gebruik van gebaren, bijvoorbeeld bij het aanduiden van waar je pijn hebt. Er is ook een heel brede waaier aan situaties binnen de zorg. Soms kan een boodschap eenvoudig zijn, maar soms gaat het ook om moeilijke gesprekken waarin slecht nieuws gebracht moeten worden. En dan kan het ook net prettiger zijn dat de tolk niet in de kamer aanwezig is, maar op afstand vertaalt. Hierdoor wordt de interactie tussen arts en patiënt intiemer. Anderzijds kan een patiënt net troost vinden in het feit dat er iemand aanwezig is die dezelfde taal spreekt. Er zijn geen one-size-fits-all oplossingen, maar is wel nog veel ruimte voor verbetering.”
De auteurs hopen dan ook dat deze publicatie een aanleiding zal zijn voor verder onderzoek. Volgens Esther is er nog wel wat werk aan de winkel bij het in kaart brengen van de verschillende vormen van taalbemiddeling die er nu zijn: “Zo kunnen we beter inschatten welke toepassingen we het best gebruiken in welke situatie, op basis van empirisch bewijs. Daarnaast mogen we ook de opkomst van artificiële intelligentie niet negeren. Er wordt steeds vaker vertaaltechnologie gebruikt, maar dat gebeurt helaas niet altijd op een goede manier. Ook hier kunnen tolken en taalkundigen een belangrijke rol spelen. In Genève wordt er nu al gewerkt aan een vertaalapp voor gebarentolken in de zorg. Ze leggen eerst een databank aan met de meest voorkomende zinnen en die worden dan omgezet in gebaren. In de toekomst is het niet ondenkbaar dat een avatar, die gebarentaal niet alleen kan uitvoeren maar ook kan herkennen en interpreteren, mee aan de virtuele tafel schuift. Zij zijn uiteraard geen vervanging voor tolken, maar kunnen wel een oplossing zijn voor die momenten waarop er geen tolk aanwezig kan zijn.”
Meer weten?
Je kan hier Interactional Dynamics in Remote Interpreting kopen en uittreksels lezen.
Remote interpreting: no one-size-fits-all That remote interpreting poses different challenges from face-to-face interpreting will surprise no one. But where exactly lies the difference between a conversation with an interpreter in the same room and one that takes place entirely online? The new publication Interactional Dynamics in Remote Interpreting attempts to identify the main causes of miscommunication and at the same time offer some solutions. Very often, while video interpreting, a lot of little micro-signals you receive during a physical conversation are lost. Just think of a nod to show that you have understood, taking a deep breath when you intend to speak, ... All things that you consciously probably don't pay attention to, but which make a conversation run smoothly. We talk to Esther de Boe about her research on this subject.