Hoe creëer je met onderzoek een maatschappelijke of economische meerwaarde? “Almaar meer onderzoekers denken aan valorisatie, maar weten niet hoe. Daar zijn wij voor.” Kris Asnong van Antwerp Valorisation & Development, Jurgen Joossens van de Dienst Valorisatie en vicerector Valorisatie professor Silvia Lenaerts leggen uit waarom en vooral hoe onze universiteit valorisatie wil stimuleren.
De tijd dat onderzoekers van de universiteit of hogeschool vooral droomden van publicaties en erkenning binnen de academische wereld, lijkt stilaan voorbij. Steeds meer wetenschappers willen hun kennis en expertise vertaald zien in een maatschappelijke of economische meerwaarde.
“Wereldwijd besteden universiteiten meer aandacht aan valorisatie”, zegt professor Silvia Lenaerts, vicerector Innovatie en Valorisatie. “Recent werd de European Innovation Council (EIC) opgericht, die financiering voorziet voor samenwerking tussen universiteiten, overheden en bedrijven. Wil je er als universiteit over tien jaar nog staan, dan bieden die nieuwe EU-middelen grote groeikansen. Als Universiteit Antwerpen hebben we hier een prachtige kans om vanuit de regionale sterktes de Europese kaart te trekken. Vanuit excellent onderzoek willen we meer impact hebben.”
De COVID-pandemie maakte nog maar eens duidelijk hoe belangrijk het is om samenwerkingsverbanden binnen en buiten de universiteit op te zetten. “Als samenleving zien we steeds vaker complexe problemen die om een snelle oplossing vragen”, zegt Kris. “Dan is het zaak om expertise en kennis vanuit meerdere disciplines samen te brengen. De universiteit kan daarin meer dan ooit een centrale rol spelen.”
Meer dan financiële return
Valorisatie is een zaak van tweerichtingsverkeer: soms gaan wetenschappers zelf op zoek naar toepassingen voor hun onderzoek, soms ook komt een bedrijf of andere organisatie met een specifieke uitdaging bij de universiteit aankloppen. “Op dat moment kunnen wij met onze uitgebreide onderzoeksfaciliteiten en expertise vaak een antwoord bieden”, zegt Jurgen. Dat er zo ook bijkomende middelen worden aangetrokken voor de universiteit, is een andere belangrijke drijfveer voor valorisatie. “Valorisatie gaat om veel meer dan financiële return, maar we kunnen er niet om heen dat die inkomsten een steeds grotere rol spelen”, merkt Kris op.
Silvia: “Wij zien valorisatie als elke meerwaarde op maatschappelijk of economisch vlak. Het kan bijvoorbeeld ook om inclusiviteit, gezondheid of milieu gaan.” En het draait ook niet uitsluitend om technologie, vult Jurgen aan. “Ook de humane en sociale wetenschappen hebben een belangrijke rol te vervullen. Zij kunnen bijvoorbeeld mee nadenken over de gevolgen voor de burger en de maatschappij van die nieuwe technologie.”
In de praktijk blijkt de stap naar valorisatie vaak behoorlijk groot. Onderzoekers worden met tal van vragen en struikelblokken geconfronteerd. Hoe vind ik een bedrijf dat met mij wil samenwerken? Hoe raak ik aan financiering? Hoe kom ik in contact met andere onderzoekers binnen hetzelfde domein? Hoe start ik een spin-off op? “Dat valorisatie vaak stroef verloopt, heeft alles te maken met vereiste kennis en vaardigheden die tijdens een academische studie niet aan bod komen. Marketing, ICT, productontwikkeling, een financieel plan uitwerken, marktstudie … Dat leren de meeste van onze studenten niet. Het is aan ons om daarin meer ondersteuning te bieden”, aldus Silvia.
Innovatiehubs voor meer wisselwerking
De afgelopen jaren schakelde onze universiteit een versnelling hoger op het vlak van valorisatie. Als eerste stap werden er drie prioritaire valorisatiedomeinen gedefinieerd: grootstedelijkheid en smart city, mobiliteit en logistiek, duurzame chemie en materialen en infectieziekten en omgevingsgezondheid. “Uiteraard ondersteunen we ook andere aandachtsgebieden, maar het is belangrijk dat we als universiteit met een aantal prioritaire domeinen naar buiten treden”, nuanceert Silvia.
Heel belangrijk was ook het creëren van open innovatiehubs als The Beacon, BlueApp en Vaccinopolis. Jurgen: “Dergelijke incubatoren vergemakkelijken het contact en de samenwerking tussen de verschillende actoren binnen en buiten de academische wereld. Het helpt als je elkaar bij wijze van spreken tegenkomt aan het koffiezetapparaat.”
Dat het niet bij woorden bleef, mocht ook blijken uit de vrijgemaakte budgetten en de aanstelling in 2016 van Silvia als vicerector Valorisatie. Ook het opleidingsaanbod werd uitgebreid. En er was de lancering van de AHA!-award, een initiatief van onze universiteit en Voka Antwerpen-Waasland, om onderzoekers met impactvolle en beloftevolle valorisatieprojecten in de schijnwerpers te zetten. “We hebben die onderscheiding voor het eerst uitgereikt tijdens de Antwerp Innovation Night in 2019. Die avond honoreerden we professor Pierre Van Damme in de categorie achieved als vaccinspecialist en kenden we de promising-award toe aan Internet of Things-expert professor Steve Latré. Twee jaar later kunnen we alleen maar besluiten dat we bij de juiste personen waren”, zegt Silvia. Onderzoekers hebben nood aan dergelijke succesverhalen, vindt Kris. “Ik ben ervan overtuigd dat die inspireren tot nieuwe succesverhalen.” In december vindt de tweede Antwerp Innovation Night plaats.
Antwerp Valorisation & Development
Een andere mijlpaal was de oprichting van de business unit Antwerp Valorisation & Development (AVD) in 2020, als aanvulling op de bestaande Dienst Valorisatie. Jurgen: “De Dienst Valorisatie focust traditioneel op meer technische aspecten, zoals de ontwikkeling van spin-offs, licenties op intellectuele eigendom, marktanalyse … Maar gaandeweg is valorisatie veel ruimer geworden: het draait ook om ecosysteemdenken en het genereren van maatschappelijke impact. Dat opent meer mogelijkheden, maar betekent ook meer werk. Met de oprichting van AVD krijgen we meer armslag.”
AVD buigt zich over strategische dossiers en wil daarnaast een gunstige omgeving scheppen voor valorisatie. Kris: “We experimenteren met uiteenlopende manieren om aan valorisatie te doen. Wat hebben onderzoekers en bedrijven nodig? Wat zijn obstakels en hoe kunnen we die wegwerken?” Toch ziet ze de Dienst Valorisatie en AVD in de eerste plaats als één team. Dat is ook de boodschap die Silvia kwijt wil: “Het draait niet om afzonderlijke hokjes, maar om mensen. Als medewerkers mij vragen naar welke valorisatiemanager ze moeten stappen, raad ik aan om naar de persoon te gaan die het dichtst bij hun onderzoek staat.” Elk valorisatiedossier heeft zijn eigenheid en is erg individueel, weet Kris. “Verwacht als onderzoeker geen geëffend pad. We zullen samen met jou uitzoeken wie jou het best kan helpen.”
“We zien de goesting groeien”
Dat al die inspanningen hun vruchten afwerpen, blijkt uit het stijgende aantal octrooien – beter gekend als patenten – en spin-offs de voorbije jaren en de toegenomen inkomsten uit de industrie. “Met onze octrooiportefeuille bereiken we een commercialisatiegraad van 23 procent. We spreken dan over licenties, opties of een transfer. Dat is redelijk hoog is. Het is onze ambitie om op termijn naar 50 procent te evolueren”, merkt Jurgen op. Hij ondervindt dat bedrijven en investeerders UAntwerpen vandaag als een volwaardige partner voor valorisatie zien. Kris ziet daarnaast bij heel wat onderzoekers binnen onze universiteit een nieuwe mentaliteit ontstaan. “Je voelt dat de goesting groeit. Als we met onderzoekers spreken over samenwerking op het snijvlak van expertises of technologieën, zie ik hun ogen blinken. Alleen ontbreekt het hen vaak aan knowhow of tijd. Het is aan ons om de juiste faciliteiten aan te bieden.”
De drempel naar valorisatie verlagen, blijft een belangrijk aandachtspunt. Silvia pleit vooral voor meer ondersteuning: niet alleen centraal maar ook in de faculteiten, dichtbij de onderzoekers. Ze denkt aan externe coaches en mentoren die hen kunnen ondersteunen in domeinen waar ze zelf niet thuis in zijn. Zo zouden ook de veel bevraagde centrale en domeinvalorisatiemanagers worden ontlast. Daarnaast wil ze nog meer mensen inschakelen die de brug slaan tussen de universiteit en de bedrijfswereld. “Ik denk dan niet alleen aan valorisatiemanagers, maar ook aan business developers die zowel de bedrijven als de universiteit goed kennen.” Vaste contacten binnen de bedrijven zijn essentieel, vindt ook Jurgen. “Als je weet hoe een bedrijf werkt, weet je ook welke projecten je kan voorstellen.”
Tijdig denken aan financiering
Een veel gestelde vraag is die naar financiering. Silvia vestigt op dat vlak de aandacht op interessante kanalen bij het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF). “Via een proof of concept-project bijvoorbeeld kun je met steun van externe partners in een jaar een stap dichter naar de markt zetten. Daarnaast is er het Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAO) dat onder meer onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten, maar ook haalbaarheidsstudies financiert.” Op Europees niveau wijst ze op het eerder vermelde EIC en het European Institute of Innovation & Technology (EIT). Jurgen drukt onderzoekers op het hart al tijdens hun basisresearch aan valorisatie te denken. Naast de Dienst Valorisatie en AVD zijn de decentrale valorisatie- en onderzoeksmanagers en het Grants Office op dat moment ook aanspreekpunten die in de projectstrategie betrokken moeten worden.
Silvia hoopt dat ze de komende jaren nog meer onderzoekers kan warm maken voor valorisatie en vooral ook dat die onderzoekers dat als een verrijking aanvoelen. “Het is een nieuwe wereld die opengaat. Dat heeft ook met erkenning te maken: het is fijn als je ook buiten de universiteitsmuren waardering krijgt voor je werk. Ik zeg niet dat elke onderzoeker moet valoriseren. Maar degenen die geïnteresseerd zijn, moeten we absoluut kunnen bereiken en ondersteunen.”
Denk je aan valoriseren? Neem dan contact op met een valorisatiemanager. Hij of zij zal je met de juiste personen en diensten in contact brengen. Meer info op Pintra.