Met een groot preventieproject zet onze universiteit nog sterker in op mentaal welzijn bij studenten. Truyken Ossenblok en Femme Swinnen van de Dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding zetten samen hun schouders onder het project. En dat doen ze het liefst met zoveel mogelijk collega’s.
Natuurlijk willen ze ook kwalitatief afstandsonderwijs en een rustige studeerplek, maar uit recente bevragingen van studenten kwam vooral een heel grote nood aan verbinding en sociaal contact naar voor. Veel van hen zitten op hun tandvlees en ook studentenverenigingen snakken ernaar om weer fysieke activiteiten te kunnen organiseren. De coronacrisis maakt meer dan ooit duidelijk dat goed studeren en goed in je vel zitten onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
“Tijdens de eerste lockdown beseften we meteen: dit is iets groots”, zegt Truyken Ossenblok van de Dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding (DSSB). “De rector en vicerector Onderwijs hebben toen besloten om alvast tot december van dit jaar extra middelen vrij te maken voor psychologische ondersteuning van studenten. Zo is dit project ontstaan.”
“Onze universiteit biedt al langer veel ondersteuning aan studenten met mentale problemen of een kwetsbare achtergrond, maar met dit project voegen we daar preventie aan toe.”
Truyken Ossenblok – Dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding
Het moest een duurzaam project worden, dat ook na de pandemie nog zijn vruchten zou afwerpen. Op korte termijn willen ze studenten extra ondersteuning bieden in deze coronatijden. Maar op lange termijn ligt de ambitie hoger. Truyken: “We willen mentaal welzijn bij studenten binnenbrengen in het DNA van onze universiteit, met structurele initiatieven rond mental health literacy.” “Daarbij mikken we nadrukkelijk op de brede groep studenten die nog geen of slechts minimale klachten hebben: de bedoeling is om problemen te voorkomen”, preciseert Femme Swinnen van DSSB.
Al voor corona was er een onmiskenbare vraag naar meer aandacht voor mentaal welzijn bij studenten. “Onze universiteit biedt weliswaar al langer veel ondersteuning aan studenten met mentale problemen of een kwetsbare achtergrond, maar met dit project voegen we daar preventie aan toe”, legt Truyken uit. “Daarmee verleggen we de focus van de student als studerende persoon naar het hele plaatje. In Nederland en Groot-Brittannië is mentaal welzijn bij studenten al langer een heel belangrijk thema, ook al voor corona. Daar kunnen we inspiratie halen.”
Het project is opgebouwd rond vijf grote pijlers: verbinding, bewustwording, vroegtijdige herkenning en signalering, professionalisering en oppuntstelling van het hulpaanbod. In eerste instantie brachten ze in kaart welke initiatieven er al zijn en wat er beschikbaar is aan wetenschappelijk onderzoek rond het thema, zowel binnen als buiten onze universiteit. Ze organiseerden bevragingen via focusgroepen, onder meer bij docenten en studietrajectbegeleiders, maar ook bij studenten. Het project focust namelijk op eerstejaarsstudenten, schakelstudenten en internationale studenten. Femme: “Zij hebben met elkaar gemeen dat ze nieuw zijn aan onze universiteit. Bij hen was er vooral een heel duidelijke nood aan sociaal contact en een laagdrempelig ondersteuningsaanbod.”
Samen Sterk
Op basis van al die bevindingen stelden ze een actieplan op. Een in het oog springend resultaat daarvan, zijn de kennismakingsactiviteiten onder de noemer Samen Sterk, in samenwerking met het Departement Marketing en Communicatie, Cultuurdienst Rubi, de Sportdienst, Students for Students, de studenten en Greenoffice, het studentenplatform voor duurzaamheid. Femme: “We willen vooral de nieuwe studenten de kans bieden om een sociaal netwerk uit te bouwen. Sinds januari bieden we allerlei ‘live’ activiteiten in kleine groepjes aan, gaande van een kunst- en cultuurwandeling tot samen sporten. Wie wil, kan zich inschrijven en wordt vervolgens gematcht aan andere geïnteresseerden. In totaal schreven al meer dan tweehonderd studenten zich in voor minstens één activiteit. De initiatieven slaan duidelijk aan. Veel studenten schrijven zich in voor meerdere activiteiten én schrijven zich opnieuw in. De sterkte van het concept zit ook in het feit dat we met verschillende diensten de handen in elkaar slaan.”
Naast verbinding tussen de studenten onderling willen ze ook een grotere verbinding met onze universiteit tot stand brengen en het communitygevoel versterken. Een belangrijk instrument daarbij is de nog te ontwikkelen nieuwe UAntwerpen-app, waarop de student snel informatie over alle mogelijke faciliteiten vindt. “Op die manier heeft de student UAntwerpen als het ware in zijn broekzak. Als het aan ons ligt, leggen we daarbij ook een link naar mentaal welzijn en de ondersteuning die er daarvoor is”, licht Femme toe.
Samen met hun diensthoofd Hilde Janssens en collega’s Dorien Noyens en Sara Backx werken ze ook aan een professionaliseringsaanbod. Dat gebeurt in samenwerking met ECHO. De bedoeling is dat docenten maar ook andere medewerkers de nodige tools krijgen om studenten beter te ondersteunen en indien nodig door te verwijzen. Ook moet er een detectiesysteem komen dat zowel studenten als de universiteit in staat stelt om sneller mentale problemen op het spoor te komen. Femme: “Later dit jaar presenteren we ook een visietekst en een langetermijnplan, zodat we ook in de toekomst stapsgewijs verder kunnen werken aan de verschillende doelstellingen rond mentaal welzijn. Ook daarvoor zullen we samenwerken met collega’s.”
Studenten meekrijgen
De hamvraag bij dat alles: hoe motiveer je studenten zonder noemenswaardige mentale klachten om aandacht te hebben voor het thema? Femme: “Dat is inderdaad niet vanzelfsprekend. We denken daarom aan een awarenesscampagne, waarbij we studenten bewust maken van het belang van mentaal welzijn en hen naar basisinformatie rond het onderwerp leiden: hoe herken ik alarmsignalen bij mezelf of mijn medestudenten? Wat kan ik op dat moment zelf doen?”
“We zien dit project als een grote sneeuwbal waarvan we hopen dat hij gaandeweg alleen maar groter wordt.”
Truyken Ossenblok – Dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding
Truyken: “We willen vooral bereiken dat studenten er als vanzelfsprekend bij stilstaan hoe ze zich voelen. We zien vandaag zoveel burn-outs. Idealiter leveren wij een nieuwe generatie af die daar beter tegen gewapend is. Hoe blijf ik in contact met mezelf? Hoe breng ik mezelf weer in evenwicht als het even minder gaat? Mentaal welzijn moet uit de taboesfeer. Het moet ook na de coronacrisis een breed gedragen thema blijven.”
Sterker de maatschappij in
Een sleutelwoord binnen het hele project is samenwerking. Studenten en faculteiten krijgen een stem bij het uitwerken van acties en er werd een breed samengestelde klankbordgroep opgericht die advies en ideeën aanreikt. Daarin zitten onder meer de departementshoofden ICT, Onderwijs, Universiteit & Samenleving, Sociale, Culturele en Studentgerichte Diensten en Communicatie, evenals studietrajectbegeleiders, studenten, een studentenpsycholoog, Team Diversiteit, het diensthoofd van het International Students Office, inhoudelijke experten, een BAP-lid en de coördinator van Monitoraat op Maat.
Truyken: “We hebben hulp nodig van iedereen en willen zelf ook hulp bieden aan iedereen die daar nood aan heeft. Binnen onze universiteit zetten veel collega’s hun schouders onder initiatieven rond mentaal welzijn. Er is op alle niveaus aandacht voor. Waar mogelijk willen we die initiatieven graag met elkaar integreren. We zien dit project als een grote sneeuwbal waarvan we hopen dat hij gaandeweg alleen maar groter wordt.” “Dus bij deze: iedereen die vragen of ideeën heeft of wil samenwerken, mag zeker bij ons aankloppen”, vult Femme aan.
Het project loopt eind dit jaar af. Maar als het aan Truyken en Femme ligt, blijft de universiteit ook daarna onverminderd aandacht besteden aan mentaal welzijn. “Zelf staan we te popelen om dit verder uit te werken, maar in de eerste plaats denken we uiteraard aan de studenten die hier heel erg mee gebaat zijn. Als zij meer inzicht krijgen in hun eigen mentaal welzijn, zullen ze enerzijds vlotter door hun studietijd fietsen en anderzijds als sterkere personen in de maatschappij stappen. Hoe mooi zou dat wel niet zijn? Als universiteit kunnen we daarin een nieuwe, waardevolle rol opnemen ”, besluit Truyken.