De Fusieshow 2021 wordt voor het eerst gepresenteerd door drie van onze eigen onderzoekers, die daarvoor een intensief coachingtraject volgden. “De voorbije maanden waren een heel avontuur. Maar eens je op dat podium staat, valt de stress weg”, klinkt het enthousiast.
De Fusieshow verwelkomt op 18, 19 en 22 november opnieuw zo’n 3600 leerlingen uit het vijfde en zesde middelbaar voor een verrassende show rond duurzame energie en kernfusie. “De bedoeling is om de interesse voor wetenschappen aan te wakkeren en jongeren bewust te maken van het grote potentieel van kernfusie. Dat er zo ook leerlingen zin krijgen om aan onze universiteit wetenschappen te komen studeren, is meegenomen, maar zeker niet de primaire doelstelling”, zegt Joris Baeten van de Faculteit Wetenschappen, die samen met het Centrum Nascholing Onderwijs (CNO) en – voor het eerst – de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen de organisatie op zich neemt.
Dé nieuwigheid dit jaar is dat er drie eigen onderzoekers op het podium zullen klimmen. Een kwestie van ‘moeten’, geeft Joris toe. “De Fusieshow is een initiatief van DIFFER, voluit Dutch Institute for Fundamental Energy Research, dat jarenlang de show bracht. Eerst alleen in middelbare scholen in Nederland, later op ons verzoek ook aan onze universiteit. Maar zo’n jaar geleden lieten ze ons weten dat ze ermee ophielden. Dat was even slikken, maar al gauw zagen we het als een kans. Waarom zouden we de presentatie niet in eigen handen nemen? Een sprong in het onbekende, maar we besloten het erop te wagen.”
Selectieronde
Samen met het CNO en de presentatiecoaches van The Floor is Yours werkten Joris en Cecilia Coppens van de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen een intensief coachingtraject uit. Op een oproep in het voorjaar kwam prompt een twaalftal reacties. Joris: “Die respons was een verrassing, en ook weer niet. De nieuwe generatie onderzoekers beseft dat ze naar buiten moet komen met haar werk. De tijd van de professor die niet vanachter zijn bureau vandaan komt, is voorbij. Die communicatie zijn we ook verplicht aan de maatschappij, die ons de middelen geeft om aan wetenschap te doen. Het is een vorm van dienstverlening, een van de kerntaken van onze universiteit.”
De kandidaten werden uitgenodigd voor een workshop, meteen ook selectieronde. “Iedereen bracht een stukje van de show”, zegt Toon Verlinden van The Floor is Yours. “We hebben op verschillende zaken gelet. Voelt de onderzoeker zich goed voor een publiek? Kan hij of zij improviseren? Komt hij of zij vlot over? En uiteraard moet de presentator ook van aanpakken weten, want je staat wel voor een groep van een paar honderd tieners.” De keuze viel uiteindelijk op doctoraatsstudent Lennart Fernandes, doctoraal en postdoctoraal onderzoeker Yannick Engelmann en docent Domien Van der Elst. Daarnaast toonde een tiental collega’s zich bereid om de aanvullende presentaties op zich te nemen.
Enter Domien, Lennart en Yannick
Yannick had als onderzoeker van Plasmant, een onderzoeksgroep binnen het Departement Chemie, de Fusieshow al een paar keer gezien. “Ik stond dan meestal achter onze infostand, maar profiteerde ervan om een stukje bij te wonen. En voor ik het wist was er een uur voorbij. Het leek me dan ook leuk om nu zelf de show voor te brengen. Presenteren op een congres ben ik gewoon, maar dit is toch helemaal anders. Je wil de leerlingen niet bombarderen met informatie, maar op een andere manier naar energie doen kijken.”
“Achter de coulissen kon ik alleen maar denken ‘waar ben ik aan begonnen?’. Maar zodra je bezig bent, voel je zo veel positieve energie dat je die angst onmiddellijk kwijt bent.”
Lennart Fernandes – Departement Fysica
Ook Lennart, aspirant FWO binnen de onderzoeksgroep TQC (Theorie van Kwantumsystemen en Complexe Systemen) van het Departement Fysica, was al vertrouwd met de Fusieshow. Hij gelooft sterk in het concept. “De show toont op een laagdrempelige manier dat wetenschap soms ook een beetje zot is en vooral draait rond mensen die samenwerken. Na afloop heb je steevast een zaal vol enthousiaste zeventienjarigen. Van zo’n initiatief wilde ik graag het gezicht zijn.”
Domien is als docent fysica op het Departement Bewegingswetenschappen en Kinesitherapie gewend om te spreken voor grote groepen. “Het helpt ook dat ik bijles geef aan leerlingen uit het secundair: zo ben ik goed op de hoogte van hun kennisniveau.”
Vertrouwde show in nieuw jasje
Elk van hen zal twee shows presenteren. Aan de bestaande show werd flink gesleuteld. Zo breidden ze het deel over kernfusie uit, gaan ze dieper in op kernfusie in de zon en plaatsen ze kernfusie tegen de bredere achtergrond van hernieuwbare energie. Ook de powerpointpresentatie kreeg een grondige opfrisbeurt. “We begonnen met één slide, maar voor we het wisten moest de volledige presentatie eraan geloven”, lacht Yannick. Bij dat alles kregen ze veel hulp van UAntwerpen-alumna doctor Maja Verstraeten, die onderzoek doet naar kernfusie aan de Koninklijke Militaire School. “Als inhoudelijk expert stond zij altijd paraat om onze vragen te beantwoorden, zodat we de show ook vanuit wetenschappelijk oogpunt konden updaten”, zegt Domien.
Hoewel ze elk hun eigen stijl en aanpak hebben, zullen ze toch een en dezelfde show presenteren. Tips en bruikbare grapjes werden vlot met elkaar gedeeld. “We probeerden samen tot een zo goed mogelijke presentatie te komen. Dat maakte het juist fijn”, zegt Domien. Cecilia vindt het mooi om zien hoe ze in de loop der maanden een hecht team werden. “Van competitie was geen sprake.”
Spreken voor publiek: de gouden tip
Ze staken veel op van de coachingsessies van Toon. “Van nature ben ik nochtans geen fan van die dingen”, bekent Lennart. “Maar ik moest snel mijn mening herzien. Toon begon met een eigen presentatie en die was meteen een schot in de roos. Als we de show zo kunnen brengen, zit het goed, dacht ik.”
Doorheen het traject zag Toon de drie groeien. “Aangezien de content er al was, was de grote uitdaging om daar het maximum uit te halen. Het talent om te spreken voor een publiek zat er bij alle drie al in, maar ze hebben ze zich echt gesmeten om het nog beter te doen. Ik heb vooral feedback en tips gegeven. De belangrijkste uitdaging: de passie voor je onderwerp overbrengen op je publiek. Niemand zal zo enthousiast zijn over je onderzoek als jijzelf, dus het helpt enorm als je er met plezier staat.”
De Grote Energiequiz
Het resultaat van al dat harde werk mag er zijn: ook dit jaar wordt de Fusieshow een afwisselende voorstelling met veel interactie, filmpjes, animatie en experimentjes. Voor en na de show kunnen leerlingen hun licht opsteken aan info- en demostands. De scholen konden ook intekenen op een aanvullende keuzeactiviteit: De Grote Energiequiz of de Energiepitches, TED Talk-achtige presentaties door onderzoekers, docenten en professoren onder leiding van professor Steve Vanlanduit, vice-decaan van de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen. Beide draaien rond energieproductie, energieverbruik en energieopslag. En scholen konden ook een zoektochtpakket aanvragen.
“De tijd van de professor die niet vanachter zijn bureau vandaan komt, is voorbij.”
Joris Baeten – Faculteit Wetenschappen
De leerkrachten konden via het CNO een voorscholing volgen, verzorgd door Maja Verstraeten. Zo konden ze hun leerlingen voorbereiden op de show en het thema integreren in het lesplan. Ook Domien, Lennart en Yannick tekenden daarvoor present. “Handig voor als we na de show nog vragen zouden krijgen”, zegt Yannick. Cecilia en Joris reageren aangenaam verrast. “Jullie hebben die bijscholing ook gevolgd? (Tot ons) Kijk, dat toont hoe groot hun engagement is. Ze hebben dit nog meer vastgepakt dan wij hadden durven hopen. Dat is voor mij de grote verrassing van dit hele project”, zegt Joris.
Generale repetitie
Een dikke week na ons gesprek, op 3 november, is het gezelschap opnieuw verenigd voor de generale repetitie. Onder het kritische publiek ook professor Nick Schryvers, prodecaan van de Faculteit Wetenschappen, en Katleen Huyghe, die Joris tijdens zijn vaderschapsverlof vervangt. Domien bijt de spits af. De energie zit de hele show goed, vindt Cecilia na afloop. Er volgt een rondje feedback. Of er niet meer rustpunten nodig zijn? Kan het volume van de filmpjes luider? En ja, die barkruk op het podium is een meerwaarde. “Probeer nog wat meer connectie te maken met de leefwereld van de 17-jarige”, geeft Joris nog als tip. Domien neemt zich voor er nog wat meer mopjes in te steken. “Maar dat zal beter lukken met een echt publiek”, knipoogt hij.
Halverwege de zaal treffen we Kim Van den Ouweland van het CNO. Ze is erg blij met de nieuwe presentatoren, vertelt ze. “Het is leuk dat we het voortaan zelf doen én dat er jonge onderzoekers op het podium staan. Ze gaan er honderd procent voor.” Ze merkt dat scholen het initiatief meer dan ooit erg op prijs stellen. “Dat heeft ook te maken met de nieuwe leerplannen, waarin duurzame energie een almaar belangrijker aandachtspunt wordt. Het evenement is inspirerend voor de leerlingen, maar zeker ook voor de leerkrachten: vergeet niet dat zij vaak al heel wat jaren weg zijn van de universiteit. De Fusieshow laat hen proeven van het huidige onderzoek. Ook de voorscholing werd uitermate positief onthaald door de leerkrachten.”
Stress valt weg
Na Domien stapt Lennart het podium op. Met flink wat zenuwen, geeft hij achteraf toe. “Hoe meer de dag van de repetitie naderde, hoe meer de stress toesloeg. Achter de coulissen kon ik alleen maar denken ‘waar ben ik aan begonnen?’. Maar zodra je bezig bent, voel je zo veel positieve energie dat je die angst onmiddellijk kwijt bent. Het is gewoon plezant om te doen.”
Nu de nieuwe formule in zijn plooi lijkt te vallen, durft het team stilaan dromen van een succesvolle doorstart. Aan de opkomst zal het alvast niet liggen. Ook voor deze editie meldden zich scholen van over heel Vlaanderen, van Opgrimbie tot De Panne. “In totaal geven we zes shows voor telkens 600 toeschouwers”, geeft Cecilia nog mee. “En ook nu hebben we scholen moeten weigeren omdat alle plaatsen volzet waren.”
Meer weten over de Fusieshow? Bezoek de website.