Op 8 januari 2021 konden alle medewerkers van UAntwerpen het online nieuwjaarsdebat ‘De blik vooruit’ volgen. Goedele Wachters, moderator van dienst, vergeleek deze versie van de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie met het café zonder bier waarover wijlen Bobbejaan Schoepen zong: “Maar dit café is niet triestig, wel gezellig.” De receptie bestond uit gesprekken met rector Herman Van Goethem en de vicerectoren, aangevuld met hartverwarmende nieuwjaarswensen van onze internationale medewerkers en muzikale intermezzo’s verzorgd door alumnus Johannes Genard, bekend van School is Cool.
Het volledige nieuwjaarsdebat kan je hier herbekijken. Liever een kortere versie? In vijf minuten vatten we ‘De blik vooruit’ voor je samen.
Wachters startte het debat met een gesprek met de rector, waarop ze het niet naliet te verwijzen naar de nieuwjaarsreceptie van vorig academiejaar. Rector Van Goethem: “Vorig jaar hadden we een bijeenkomst met zevenhonderd personen. Zo’n receptie is altijd een moment waarop je je als universiteit één geheel voelt. Dat kunnen we met deze online versie misschien niet evenaren, maar wat ik zeker niet wil nalaten is om alle medewerkers te bedanken en hun inzet, zeker die sinds maart vorig jaar, in de bloemetjes te zetten. Er is ook heel wat vernieuwing op komst, waaronder bijvoorbeeld onze nieuwe huisstijl. De centrale kleur daarbij is rood, een intense kleur. En intens, daar gaan we voor. Dus we hebben ook heel wat om naar uit te kijken.”
Ten dienste van de maatschappij
De verschillende vicerectoren konden alvast wat meer informatie geven over de vernieuwingen die op de planning staan. Goedele Wachters mocht als eerste Filip Lardon (vicerector Dienstverlening) en Silvia Lenaerts (vicerector Innovatie en Valorisatie) aan haar tafel verwelkomen. Voor elk van de gasten stond ook een videofragment klaar met een interview door presentatrice Karolien Debecker. In het eerste fragment verkondigde Katleen Bracke (Universiteit van Vlaanderen) een sterke mening over wetenschappers: “Zij mogen best een voorbeeld nemen aan populisten. Ze kunnen op een laagdrempelige manier uitleggen hoe het zit met de wereld en hoe we die wereld ten goede kunnen veranderen. Momenteel zien we dat de wetenschappelijke communicatie goed verloopt. Er wordt ook meer over nagedacht. Hierdoor neemt het vertrouwen in wetenschappers toe en krijgen we meer aandacht voor wat ze ons vertellen. Je krijgt minder meningen en meer gefundeerde kennis.”
Vicerector Lardon vulde aan: “Universiteiten moeten hun aandeel leveren in deze situatie. We hebben aan de Universiteit Antwerpen heel wat onderzoeken die de wereld vooruit kunnen helpen. Het is aan onze onderzoekers om met de resultaten van die onderzoeken ook naar buiten te komen. We bieden al workshops aan over hoe je dit best kan doen, op een eenvoudige, maar juiste manier. Wij staan immers ten dienste van de maatschappij. Maar de maatschappij helpt ons ook. Zo steunen bedrijven ons bijvoorbeeld financieel, maar ook met hun specifieke knowhow en andere dienstverlening. Ons Universiteitsfonds is daar een goed voorbeeld van. Door de bijdragen van bedrijven en privépersonen zijn wij in staat om heel wat onderzoek te kunnen voeren.”
Interne en externe samenwerking bevorderen
Voor vicerector Silvia Lenaerts ging Karolien Debecker in gesprek met klimaatcoördinator Mariam Al-Bouawad. “Met de Universiteit Antwerpen lanceerden we een ambitieus klimaatplan. Dat kwam tot stand via de samenwerking van verschillende werkgroepen, waardoor we veel verder kwamen dan wanneer we het anders aangepakt zouden hebben. Dit soort samenwerkingen moeten we veel vaker doen. Tenslotte moeten we als universiteit toch telkens een stap voor zijn op de rest van de maatschappij”, aldus Al-Bouawad.
Vicerector Lenaerts sloot zich aan bij deze overtuiging: “Een universiteit zoals de onze kan koploper zijn op vlak van duurzaamheid. We hebben namelijk de juiste mensen, een goede kennis en betrouwbare technologieën daarvoor. Bij het ontwikkelen van de Sustainable Development Goals denk ik dat we uitdagingen voorzien hebben waar iedere medewerker zich wel in kan vinden. Via samenwerkingen zoals collega Mariam uitlegt, vinden we antwoorden op complexe problematieken zoals duurzaamheid.”
Het coronajaar 2020 bracht naast heel wat negativiteit ook positieve elementen met zich mee. Vicerector Lardon: “Deze situatie heeft de maatschappij geraakt, waardoor we meer steun mochten ontvangen voor het Universiteitsfonds. Hierdoor is bijvoorbeeld ons vaccinatieonderzoek mogelijk gemaakt.” “Door alle extra steun, konden we enkele spin-offs ook sneller op de markt lanceren. En we hebben nog meer kennis in de pipeline zitten, klaar om de mensen en de maatschappij van dienst te zijn”, sloot vicerector Lenaerts af.
De reactie van Herman Van Goethem op deze uitspraken was voornamelijk een die gericht was op een stevigere samenwerking. “Vanuit de universiteit moeten we globaal denken en zowel externe als interne samenwerking bevorderen. Wat ik hier hoor, is een boodschap van enthousiasme. Het is een voorrecht om dit op de eerste rij mee te beleven.”
Studieloopbaanbegeleiding in plaats van -bewaking
Vervolgens mocht Goedele Wachters Ronny Blust (vicerector Onderzoek) en Ann De Schepper (vicerector Onderwijs) verwelkomen. Ook voor hen ging Karolien Debecker op pad. Zo ging ze in gesprek met Lieselot Declercq, werkstudent aan UAntwerpen en oprichter van d-teach, gespecialiseerd in online onderwijs. “Online les volgen is heel belangrijk, niet in het minst voor werkstudenten”, vertelt Lieselot. “Ik geloof dus ook dat de toekomst blended is: een mix van fysieke én online lessen.”
Vicerector Ann De Schepper beaamt dit volmondig: “E-learning is het afgelopen jaar vanzelfsprekend in een stroomversnelling geraakt. Toch is dit momenteel nog meer een doel dan een middel. Het is aan ons om het meer als middel te benadrukken en zo tot een sterkere vorm ervan te komen.” Ook wil De Schepper meer inzetten op de studentenondersteuning: “Dat kan in verschillende vormen, zoals het heroriënteren van studenten, het geven van pluimen aan diegenen die het goed doen, het geven van extra ondersteuning of uitdaging aan zij die het nodig hebben… We willen meer studieloopbaanbegeleiding en minder studieloopbaanbewaking.”
Meer trans- en interdisciplinair overleg
Voor vicerecor Ronny Blust had Goedele Wachters een interview klaar met Hugo Waeterschoot, zelfstandig adviseur en actief bij Natuurpunt. Hij hield een pleidooi voor interdisciplinair overleg: “Je moet als onderzoeker bruggen bouwen naar andere disciplines dan de jouwe, en liefst zo vroeg mogelijk in je traject.” Vicerector Blust: “De uitdagingen van onze maatschappij zijn zo complex dat ze niet anders op te lossen zijn dan met trans- en interdisciplinair overleg. Mensen leren elkaar beter begrijpen, de samenwerking verloopt vlotter en er komen zo sneller oplossingen tot stand. Grotere fouten kunnen zo vermeden worden. Het vraagt misschien tijd, maar brengt meer op naar de toekomst toe. We staan aan het begin van transdisciplinair werken, en de universiteit is daar de ideale plek voor.”
Ook de vicerectoren Onderzoek en Onderwijs hadden nagedacht over positieve elementen die de pandemie met zich meebracht. “Door het blended leren weten we nu dat je meer plaatsonafhankelijk kan werken, waardoor interdisciplinair werken ook gemakkelijker wordt”, vindt Ann De Schepper. Ronny Blust kan dit enkel beamen: “Dingen en mensen samenbrengen gaat nu vlotter.”
Rector Van Goethem zag eveneens het belang van samenwerking over disciplines heen. “Wij willen de continue verandering in de wereld steeds een stapje voor zijn. We moeten ook durven om kritisch naar onszelf te kijken en onszelf te herdenken. Qua financiering is het belangrijk om een oefening te maken over waar we zullen staan over pakweg tien jaar. We moeten onze nadelen tot voordelen draaien en onze langetermijnvisie versterken. Alles wat ik hier nu hoor, neem ik zeker mee in het schrijven van ons beleidsplan. Dat is door de pandemie even vertraagd, maar komt de komende maanden zeker op tafel. Ik ben erg trots op UAntwerpen. We zijn een sterke universiteit.”
Samenwerken binnen Europa, Vlaanderen en binnen onze universiteit
Ook voor de rector stond een videofragment klaar, deze keer met Snježana Prijč-Samaržija, rector van de universiteit van Rijeka in Kroatië. Zij lichtte het belang van YUFE (Young Universities for the Future of Europe) toe: “Als universiteit moeten we deelnemen aan de ruimere Europese gedachte. De kloof dichten tussen de verschillende Europese landen, dat is een kans die ons gegeven wordt.”
Prof. Van Goethem erkende het belang van Europa voor de universiteit: “Het Europees model is een blijvend model. Maar we moeten niet enkel Europees samenwerken. Ook binnen Vlaanderen kunnen we iets stevigs neerzetten. En zeker intern moeten we de samenwerking aanzwengelen, over faculteiten heen. Deze universiteit is, en dat besef ik nog maar pas sinds ik rector ben, een echte community. En dat met een rector aan het hoofd die als onderzoeker nogal een einzelgänger was en graag in archieven vertoefde, stel je voor. Het is ook deze community waarop ik wil rekenen voor het beleidsplan: onze toekomst schrijven we samen. Je kan altijd mee discussiëren op de Pintra blog.”
Het laatste muzikale woord was voor Johannes Genard. De laatst uitgebrachte plaat van School is Cool heette Things that don’t go right. Ironisch genoeg verscheen deze vlak voor de eerste lockdown. De nummers die Genard bracht, waren echter meer dan right: wat muzikale pleisters op de wonden die 2020 geslagen heeft. We nemen het troostende, ontroerende en hoopgevende uit zijn nummers mee naar 2021. Om het met Genards woorden te zeggen: “Laat ons hopen dat 2021 minder pleisters nodig heeft.”
Herbekijk de volledige uitzending van ‘De blik vooruit’. De live vertaalde uitzending vind je hier terug. In deze video kan je ook de samenvatting bekijken.
Heb jij een vraag, idee of ambitie voor de toekomst van UAntwerpen? Laat het weten via deze pagina.