Dat het coronavirus een impact heeft op wat er in onze mond verdwijnt, hoeft niet te verbazen. Zelfs nog voor de officiële lockdown van kracht was, verdwenen bloem, pasta en rijst razendsnel uit de rekken van supermarkten. Ook op sociale media kan je tegenwoordig niet meer om de foto’s van zelfgebakken broden of koekjes heen. We gedragen ons opvallend anders in onze keukens dan voor de COVID-19-maatregelen. Doctorandae Isabelle Cuykx, Paulien Decorte en Lauranna Teunissen lichten toe.
Met de CoronaCookingSurvey gingen de onderzoekers van het team Food, Media & Society (FOOMS) de impact van de coronalockdown op ons eetgedrag na. De survey werd in meer dan 35 landen opgestart, en bovendien uitgebreid met drie mini-enquêtes die in detail de veranderingen bij Vlamingen onderzochten. Dat leverde enkele opvallende tendensen op.
Let wel: hoewel alle segmenten in de steekproef vertegenwoordigd waren, bestond een grote meerderheid van de deelnemers uit hoger opgeleide jonge vrouwen, die zich vaak geen zorgen moeten maken over budget voor hun inkopen.
Winkelen bezorgt ons meer stress
De veranderingen beginnen al tijdens het winkelen. Dat blijkt uit volgende onderzoeksresultaten (zie figuur 1):
- We vinden boodschappen doen heel wat stresserender en frustrerender dan voor de coronamaatregelen, voornamelijk door het gedrag van andere winkelbezoekers die zich minder strikt aan de voorschriften lijken te houden;
- We trekken goed voorbereid naar de winkel door bijvoorbeeld vaker boodschappenlijstjes te maken;
- Onze beweegreden om voor een bepaalde winkel te kiezen, gebeurt op basis van hygiëne, veiligheid en efficiëntie, en wordt minder bepaald door het aanbod, de prijs of de winkelsfeer;
- We blijven bijna even vaak naar de winkel gaan, en dat is zoals voor de coronacrisis voornamelijk de gewone supermarkt.
De diepvries blijft in de kou staan
We kopen in iets grotere hoeveelheden dan enkele maanden geleden. Basisproducten zoals groenten, melk, pasta, rijst en andere droogwaren belanden iets vaker in de winkelkar dan vroeger. Fruit, bloem en eieren vullen het rijtje aan. Er wordt gewoonlijk ook nog een voorraadje comfortfoodingeslagen, zoals zoute en zoete snacks of alcoholische dranken. Het enige dat opvallend vaker in de kou blijft staan (letterlijk), zijn kant-en-klare diepvriesmaaltijden.
What’s cooking?
Eenmaal in de keuken gaan de veranderingen door, al draaien ze hier een stuk positiever uit dan in de winkel. We vinden koken heel wat leuker sinds COVID-19 haar intrede deed (zie figuur 2).
Een opvallend verschil: mannen vonden koken vóór de lockdown aanzienlijk plezieriger, creatiever en minder tijdrovend dan vrouwen. Door een inhaalbeweging van de vrouwelijke deelnemers is dit verschil in plezier, creativiteit en tijdrovendheid wel kleiner geworden.
Klassieke recepten
We toveren vooral klassiekers op onze borden (zie figuur 3). Zo bestaan de vaakst vernoemde gerechten uit pasta en groenten, voornamelijk asperges.
Niet heel bijzonder natuurlijk: je moet íets doen met al die gehamsterde spaghetti.
Inspiratie voor recepten zoeken we voornamelijk bij familie, vrienden en onszelf. De input van bekende chefs laten we wat vaker links liggen. Als we dan toch voor deze beroemdheden kiezen, zijn vooral Jeroen Meus en Pascale Naessens een inspiratiebron.
We koken vaker met restjes
Verder gedragen we ons ook heel wat bewuster in de keuken: we koken vaker met restjes dan vóór de coronamaatregelen en gooien minder vaak voedsel weg. We passen onze recepten bovendien iets meer aan om ze gezonder te maken.
Ook hier duikt een genderverschil op: vrouwen geven vaker aan na te denken vooraleer ze iets eten, en ook vaker maaltijden te bereiden op basis van gezonde ingrediënten.
Zoetekauwen komen aan hun trekken
De foto’s op Instagram liegen er niet om: zo’n kwart van de deelnemers aan de CoronaCookingSurvey gaf aan minstens één keer per week gebak te bakken.
(Appel)cake is de populairste keuze, op de voet gevolgd door zelfgebakken wafels en bananenbrood, een klassieker die ook in het buitenland vaak terugkomt.
De grootste inspiratiebronnen zijn geen personen, maar wel Libelle Lekker en Ons Bakboek. Het merendeel onder ons volgt deze recepten, in tegenstelling tot bij het koken, wel exact op.
Naast smaak en textuur bakken we voornamelijk omdat het comfortfood is, en dus voor ‘warme troost’ zorgt.
Voor brood liggen onze frequenties en motivaties lichtjes anders. Een kwart van de deelnemers schuift minstens een paar keer per maand een zelfgebakken brood in de oven of de broodmachine. Het vaakst gekozen recept komt niet uit een boek, van een YouTubefilmpje of van tv, maar wel rechtstreeks vanop de verpakking. We bakken brood voor de smaak, omdat het betaalbaar(der) én een natuurlijk product is.
Nóg een opmerkelijk genderverschil: vrouwen bakken vaker gebak, mannen vaker brood.
Voeten onder tafel
Tot slot zien we zelfs verschillen in de manier waarop we sinds de lockdown de voeten onder tafel schuiven (zie figuur 4). Belgen staan sowieso al bekend als levensgenieters die de maaltijd een belangrijk deel van de dag vinden. Sinds de lockdown is (samen) tafelen nog iets meer een hoogtepunt geworden dan vroeger. We dineren iets vaker aan tafel dan voor de lockdown, en wat minder met een scherm erbij. Tafelen is dus nog steeds een geliefde uitlaatklep, maar dan hebben we het wel over de face-to-facevariant.
E-peritieven valt niet in de smaak
Wat betreft het nieuwe e-peritief zien we dat een derde van de deelnemers aangeeft wel eens een glaasje te drinken met vrienden via een videogesprek. Jammer genoeg beleeft maar een kwart er echt plezier aan, en meer dan de helft geeft toe dat het ongemakkelijk aanvoelt. Een e-diner – de digitale maaltijdversie – telt een pak minder deelnemers, slechts zo’n 7%. Ze delen hetzelfde ongemak als de e-peritievers, en ook hier beleeft maar een derde plezier aan de digitale date.
Kortom: de Belg geniet ervan, nóg meer dan vroeger, om samen te tafelen. Maar het e-peritief en het e-diner zijn geen volwaardige vervangers van samen tafelen.
Vervallen we weldra in oude gewoontes?
De COVID-19-maatregelen hebben ontegensprekelijk een impact gehad op onze relatie met voeding. We winkelen, koken en tafelen anders dan vóór de lockdown. De hamvraag is wat we van deze gewoontes zullen overhouden eens de maatregelen versoepelen. Blijven we bewuster gezondere keuzes maken en minder vaak voedsel in de vuilnisbak mikken? Of keert alles meteen om zodra we opnieuw vrij mogen rondlopen? Dat zal blijken uit het vervolgonderzoek komend najaar.
Laten we intussen vooral verder genieten van de vrije tijd die we in de keuken kunnen doorbrengen, onze recepten met familie en vrienden delen via WhatsApp of sociale media, en tot slot: onze tanden zetten in die heerlijk zelfgebakken appelcake.