Door internationale handel worden dragers van zoönoses – ziektes die overgedragen worden van dier op mens – over de hele wereld verspreid. Ook in België bestaat het risico op virussen uit de tropen, onder meer door de illegale import van vlees via internationale luchthavens. Kunnen we dit vermijden? De Belgische en Europese overheden moeten optreden, menen de biologen van de Onderzoeksgroep Evolutionaire Ecologie.
In een vorige blogpost las je al dat uitbraken van infectieziektes zoals het coronavirus vermeden kunnen worden door de kans op spillover – de overdracht van virussen van wilde dieren op de mens – te verkleinen. Hoe dan?
De handel in wilde dieren moet aan banden gelegd worden, zowel wat betreft levende dieren (die verkocht worden op zogenaamde ‘wet markets’ of als exotische huisdieren) als dode dieren (bushmeat of als medicijn). Dergelijke maatregelen moeten genomen worden in en door landen waar de handel ontstaat, vooral Aziatische en Afrikaanse landen. Maar ook België – en bij uitbreiding de Europese Unie – kan een belangrijke rol spelen in dit verhaal.
Illegaal bushmeat stroomt Europa binnen
Wekelijks worden tonnen illegaal vlees binnengebracht via Europese luchthavens. In Brussels Airport Zaventem wordt maandelijks naar schatting 3,7 ton bushmeat binnengesmokkeld in persoonlijke bagage. Ook in andere Europese luchthavens, zoals Charles de Gaulle in Parijs, komen wekelijks tonnen bushmeat binnen.
Overtredingen blijven vaak ongestraft
Hoewel dagelijks verschillende risicovluchten arriveren in Zaventem, blijven controleacties beperkt tot twee per maand. Boetes voor het importeren van vlees in persoonlijke bagage zijn laag en worden zelden afgedwongen.
Het is perfect mogelijk om strengere straffen zoals hogere geldboetes en zelfs celstraffen te vorderen bij overtredingen tegen de CITES-regelgeving, maar het in beslag genomen vlees wordt zelden geïdentificeerd. Daardoor kan niet nagegaan worden of het afkomstig was van een bedreigde diersoort. Uit de studie blijkt nochtans dat van de 26 geïdentificeerde diersoorten, er 10 voorkomen op de lijst van CITES-beschermde soorten.
Strengere controles dringen zich op
Controle op illegale invoer is belangrijk om de kans op infectieziektes te verkleinen. Maar er zijn nog andere redenen om strenger te controleren op bushmeat in Europese luchthavens.
Illegale handel in wilde dieren is – na drugs, wapens en mensen – de meeste lucratieve misdaadsector ter wereld. Daarnaast vormt de overexploitatie van wilde dieren een van de grootste bedreigingen voor de biodiversiteit in de tropen.
België kan de vraag naar bushmeat doen afnemen door de import ervan te ontmoedigen. Zonder negatieve gevolgen voor de afnemers weliswaar. Passagiers uit Centraal- en West-Afrika beschouwen bushmeat als een delicatesse, en het wordt ook gezien als een teken van sociaal-economische voorspoed.
Ten slotte, zo stelt ook het WWF, welke geloofwaardigheid heeft België als Aziatische of Afrikaanse landen gevraagd wordt hun praktijken te verbeteren, terwijl ons land nog steeds te weinig optreedt tegen deze verboden import?
Extra middelen en reizigers correct informeren
Om het beleid bij te sturen, zijn middelen voor douane, politie en justitie nodig: meer personeel en technische hulpmiddelen om de detectie van illegale producten te verbeteren. Daarnaast is het aan de Belgische overheid en de luchtvaartmaatschappijen om reizigers correct te informeren over de risico’s van illegale handel in bushmeat voor de menselijke gezondheid en voor natuurlijke ecosystemen. Alleen door allen aan hetzelfde zeel te trekken, kunnen we uitbraken zoals die van het coronavirus in de toekomst vermijden.
Wie meer wil weten, kan deze aflevering van het VRT-programma Pano herbekijken: Is België draaischijf van illegale Afrikaanse vleeshandel?