Vulde jij de corona-enquête al in, die UAntwerpen lanceerde in samenwerking met KU Leuven en UHasselt? Dan heb je met tien minuten van je tijd de wetenschap enorm voortgeholpen in de strijd tegen de coronapandemie. De resultaten van die enquête worden namelijk, samen met wiskundige modellen, ingezet om te voorspellen hoe de besmettingscurve zal evalueren. Hoe dat precies in zijn werk gaat? Wij vroegen het aan professoren Pierre Van Damme, Philippe Beutels en Niel Hens.
Wiskunde als basis
Onze epidemiologen, gezondheidseconomen en bio-statistici verrichten werk dat van cruciaal belang is in het bestrijden van de coronapandemie. Dat doen ze door wiskundige modellen te maken op basis van een heel aantal beschikbare gegevens.
Om te beginnen baseren onze wetenschappers zich op gegevens die ze verkrijgen uit landen waar het coronavirus al stevig gewoed heeft, zoals China en Italië. Het Centre for Health Economics Research and Modelling Infectious Diseases (CHERMID) maakt al sinds januari een reeks studies en modellen, waarmee een antwoord wordt geleverd op onder andere de volgende vragen:
- Kunnen mensen al besmettelijk zijn, nog voordat ze zelf de eerste symptomen vertonen?
- Wat is de tijd tussen twee infecties?
- Hoeveel personen worden gemiddeld door één individu besmet tijdens de besmettelijke periode?
De wiskundige modellen die daaruit voortkomen, combineren onze wetenschappers met sociale contactstudies. Zo krijg je een beeld van de manier waarop en de snelheid waarmee een virus zich kan verspreiden onder de bevolking.
Het effect van de maatregelen
De modellen laten ook toe om voorspellingen te doen. We krijgen zo inzicht in wanneer we de piek van de infectie mogen verwachten, hoe hoog die kan zijn en wat we kunnen doen om die piek te verkleinen. Ook kan er voorspeld worden hoeveel mensen tegelijk besmet zouden zijn, en hoe groot de ziekenhuiscapaciteit dan zou moeten zijn. De wetenschappers kunnen ook nabootsen wat het effect is wanneer men bepaalde contacten tijdelijk on hold zou zetten. Denk aan de maatregelen van de overheid om onder andere scholen te sluiten en telewerken aan te moedigen.
“Deze maatregelen zouden volgens de berekeningen een impact moeten hebben, op voorwaarde dat ze strikt worden nageleefd. Probleem is dat je de impact van die gedragsveranderingen pas tien tot veertien dagen later ziet in de hospitalisaties.”
Prof. Pierre Van Damme
Om de impact van die gedragsveranderingen te kunnen inschatten, en dus voorspellingen te kunnen maken, riepen onze wetenschappers een wekelijkse enquête in het leven.
Elke week een nieuwe enquête
Hoe zie die enquête er nu precies uit?
“We stelden een korte vragenlijst op, waarin we onder meer peilen naar mogelijke gedragsveranderingen onder invloed van het coronavirus. We willen ook achterhalen of er nu meer dan voorheen thuisgewerkt wordt en op welke manier ouders opvang voor hun kinderen regelen. Ook enkele eenvoudige medische vragen komen aan bod om eventuele gedragsveranderingen juist te kunnen kaderen.”
Prof. Philippe Beutels
De enquête wordt wekelijks herhaald. Prof. Pierre Van Damme: “Ook al heb je de voorbije dinsdagen de enquête al ingevuld, dan blijft het belangrijk dat je dit elke week blijft doen. Dat geeft ons de mogelijkheid om op basis van bestaande en nieuwe wiskundige modellen betere projecties te maken.”
Multidisciplinair team
De enquête is opgesteld door een team van wetenschappers uit verschillende disciplines, zoals economie, statistiek, wiskunde, geneeskunde en biologie. Professoren Niel Hens en Philippe Beutels, die respectievelijk wiskundige en handelsingenieur/doctor in de medische wetenschappen zijn, werken binnen CHERMID en Simid al jaren op deze multidisciplinaire manier samen.
“We begrijpen elkaar misschien niet altijd meteen door onze verschillende achtergrond, maar dat maakt het net interessant. Als er bijvoorbeeld een statistisch probleem is, probeer ik dat aan Philippe uit te leggen.”
Prof. Niel Hens
In de week van 24 maart kwam er een nieuwe samenwerking met de sociale wetenschappen, onder leiding van prof. Koen Pepermans, zodat de bevraging ook kon informeren naar het mentaal welbevinden. Niet onbelangrijk, zo blijkt, want uit de eerste resultaten leren we het volgende:
- 32% kan zich slechter concentreren;
- 30% slaapt slechter;
- 42% voelt zich meer onder druk gezet;
- 42% voelt zich wat neerslachtiger dan gewoonlijk.
De samenwerking met de sociale wetenschappen heeft nog een bijkomend voordeel: met hun essentiële hulp verloopt de implementatie en de verwerking van de grote enquête nóg sneller.
De bevindingen worden gedeeld met het wetenschappelijk comité dat de overheid adviseert tijdens de aanpak van deze coronacrisis. En hoe meer deelnemers aan de enquête, hoe betrouwbaarder dat advies is. Daarom is het belangrijk dat de wetenschappers ook op dinsdag 31 maart en de weken erna op ieders deelname kunnen rekenen.
Een link naar de enquête verschijnt elke dinsdag op deze webpagina.