Marketinglessen aan een Vlaamse universiteit in het Engels volgen? Say what? Enkele jaren geleden leek het door wettelijke beperkingen nog ondenkbaar, maar intussen is Engelstalig onderwijs aan een stevige opmars bezig in Vlaanderen. Maar vaart iedereen daar wel bij? In zijn doctoraatsonderzoek nam Yanou Van Gauwbergen de huidige situatie onder de loep. Hij gaat hierbij na of taalondersteuning via ondertiteling al dan niet wenselijk is. (Tekst: Yanou Van Gauwbergen)
Het Vlaamse conservatieve taalbeleid in vraag gesteld
Het Vlaamse hoger onderwijs hecht traditioneel veel belang aan de Nederlandse voertaal. Het stelde daarvoor nauwgezette richtlijnen op over het gebruik van andere talen zoals het Engels. Toch komt dit taalbeleid steeds vaker onder druk te staan. In een context van internationalisering en globalisering rijst de vraag of de huidige regels nog wel mee zijn met hun tijd. Vooral in universitaire opleidingen klinkt de roep naar lessen in het Engels steeds luider. Maar schieten de universiteiten zich daar niet mee in de voet door de colleges te moeilijk te maken? Yanou Van Gauwbergen vindt van niet. Hij onderzocht de implementatie van Engels als voertaal in academische colleges. “De universiteit kan zeker meesurfen op de huidige tendensen”, gelooft hij.
Het Engelse taalniveau van Vlaamse studenten
Als universiteiten Engels in de lessen willen gebruiken, moeten de studenten de taal natuurlijk voldoende machtig zijn. Het onderzoek brengt op dat vlak goed nieuws: het Engelse taalniveau van studenten voldoet vaak ruimschoots. “De meerderheid van de studenten scoorde bovengemiddeld op gecertificeerde Engelse taaltesten”, licht Yanou toe. “We hebben zowel taal- als marketingstudenten onderworpen aan onze proeven. Zo kregen we een breed beeld van de verschillende profielen op onze universiteit.”
Gek genoeg was dit hoge taalniveau niet helemaal de gedroomde uitkomst, want de taalwetenschappers wilden eigenlijk onderzoeken of ondertitels een toegevoegde waarde konden zijn voor Engelstalige colleges. “Als je me vraagt wat ik van dit resultaat vind … Mixed feelings”, lacht Yanou. “Uiteraard zijn we blij dat studenten het Engels zo vlot beheersen, maar het veranderde wel het verdere verloop van het onderzoek. Omdat studenten Nederlandse ondertiteling niet echt nodig leken te hebben, viel het effect ervan een beetje weg. Via vragenlijsten, interviews en eyetracking ontdekten we dat studenten de ondertitels niet altijd even genegen waren.”
Onderzoek naar het (on)nut van ondertitels
Waarom waren de studenten geen fan van de ondertiteling tijdens Engelstalige colleges? Ten eerste vonden ze de Nederlandse ondertitels soms overbodig, omdat ze het gesproken Engels al begrepen. Ten tweede ervoeren ze dit hulpmiddel nu en dan als een afleiding. Daardoor werd het net moeilijker om de les te volgen.
Het nut van ondertitels hangt samen met hoe lang de studenten zich erop concentreren. Yanou legt uit: “Studenten kijken vaak (te) kort naar de ondertitels, waardoor ze én de ondersteuning van de ondertitels mislopen én de draad van de les kwijtraken. Langer op de ondertitels focussen is daarom key, maar aangezien deze manier van lesgeven wat aanpassing vergt, moet onze metacognitie (het bewustzijn van ons eigen leerproces) nog wat wennen.”
Hoewel de ondertiteling in de Engelstalige colleges geen onverdeeld succes was, zien studenten er wel een toepassing voor bij andere talen. Enkele studenten gaven aan dat ondertitels wenselijk zouden zijn in colleges die focussen op de taalverwerving van bijvoorbeeld het Frans, Duits of Spaans. Ook cultuurcolleges in de opleidingen taal- en letterkunde en toegepaste taalkunde zouden baat hebben bij ondertiteling. “Dat is misschien voer voor een postdoc”, knipoogt de doctorandus.
Contact
Yanou Van Gauwbergen | yanou.vangauwbergen@uantwerpen.be
Subtitles in EMI university lectures? Think twice!
A few years ago, legal restrictions made it seem unthinkable, but in the meantime, EMI education is on a solid rise in Flanders. In his doctoral research, Yanou Van Gauwbergen took a look at the current situation and examines whether or not language support is desirable in this regard.
Especially in Flemish universities, calls for EMI are becoming louder and louder, but aren't they shooting themselves in the foot? “Definitely not”, said Yanou Van Gauwbergen, “the university can certainly keep up with current trends. In our study, the majority of students didn’t seem to have problems with English as instruction language and scored above average on certified English language tests.”
But what do the researchers themselves actually think of this result? “Mixed feelings”, laughs Van Gauwbergen. "As researchers, we mainly wanted to find out if subtitles could be an added value in such lectures, but because students didn't really seem to need them, the effect of the subtitles dropped off a bit. Possible reasons for this were the students' high language level, which sometimes made subtitles unnecessary, but also the distracting factor that subtitles occasionally caused. "Students often watch the subtitles (too) briefly, causing them to both miss the support of the subtitles and lose the focus of the lesson. Focusing longer on the subtitles is therefore key, but since this way of teaching requires some adjustment, our - to put it in a difficult word - metacognition still needs to adapt."