Net zoals in boeken voor volwassenen, bevatten boeken voor jonge lezers vaker personages van verschillende leeftijden. Bovendien reflecteren deze personages vaak expliciet over onderwerpen zoals opgroeien en wat het betekent om een kind of volwassene te zijn. Maar hoe worden die boodschappen ontvangen door lezers van verschillende leeftijden? (Tekst: Leander Duthoy)
Leeftijd is één van de fundamentele kenmerken waar we op letten om mensen te categoriseren. Toch krijgen de boodschappen en vooroordelen over leeftijd in culturele producten, zoals kinderliteratuur, lang niet zoveel aandacht als die over gender of etniciteit. Daarom ging Leander Duthoy (ACDC) voor zijn doctoraatsonderzoek aan de slag met 51 lezers van 9 tot 79 jaar oud. Hij gaf elke lezer een kinderboek, dat ze bespraken in een individueel interview en in een groepsgesprek. De lezers praatten over hun eigen verwachtingen over leeftijd en de manier waarop het gelezen kinderboek leeftijd voorstelt. Leander bespreekt in zijn thesis onder meer hoe lezers reflecteren over onschuld, wijsheid, fantasie, empathie, schaamte en jeugdherinneringen om betekenis te geven aan hun eigen leeftijd en de leeftijd van personages.
Onschuldige kinderen?
Kinderen en kinderpersonages zijn onschuldig of horen dat te zijn, zo verkondigden lezers van alle leeftijden in de gesprekken die Leander met hen had. Deze leeftijdsnorm houdt bijvoorbeeld in dat kinderen naïef zijn en weinig weten over hoe de wereld echt werkt. Jonge lezers maakten hier echter een aantal kanttekeningen bij. Ze waren zich vaak bewust van deze leeftijdsnorm en gaven toe dat ze zich soms onschuldiger voordeden om straf te vermijden. Een jonge lezer vertelde: “Je hebt nog veel excuses van je weet het nog niet. Als je zoiets fout hebt gedaan of zo?”
Veranderende constructies van leeftijd
De volwassenheid van vandaag is niet meer de volwassenheid van vroeger. Dat viel bijvoorbeeld op in hoe lezers van verschillende leeftijden soms op hetzelfde personage reageerden. In het boek Iep! van Joke van Leeuwen woont een bepaald personage bij zijn ouders. Voor een lezer van 28 was dit personage een zelfstandige man die ervoor kiest om zorg te dragen voor zijn ouders: “hij heeft wel zijn eigen leven; hij kan vertrekken wanneer hij het wil. […] En dat hij misschien wat voor hen zorgt op hun oude dag.” Een 73-jarige lezer vond de relatie tussen kind en ouders verstikkend en benoemde die zelfs als een oedipuscomplex. Voor de ene lezer is er sprake van een normale, succesvolle volwassene. Voor de andere is er een gebrek aan zelfstandigheid.
Contact
Leander Duthoy | Leander.duthoy@uantwerpen.be
Leander Duthoy (UAntwerpen) explored the relationship between the age of the reader and their view on age in literature for young readers. “Those children have something very adult about them”: readers, age and children’s literature Compared to books for adults, children’s literature not only often contains characters of a broader age range, those characters also often reflect explicitly about topics such as growing up, or what it means to be an adult or child. But how do readers of different ages process those messages? For his PhD research, Leander Duthoy (ACDC) contacted 51 readers between the ages of 9 and 79. Each reader received and read a children’s book, which was then discussed in an individual interview and a group conversation. During these individual and group discussions, readers talked about their own experiences about age and the way in which age is represented in the children’s book they read. In his dissertation, Leander discusses – among other topics – how readers reflect on innocence, wisdom, imagination, empathy, shame and childhood memories to give meaning to their own age and the age of characters. Innocent Children? One of the most prevalent age norms that readers of all ages engaged with, was the idea that children and child characters are (supposed to be) innocent. This entails, for instance, that they are believed to be naïve, and that they know little about how the world really works. Young readers were often aware that they were perceived in this way, but instead of agreeing with this age norm, some admitted that they sometimes acted more innocent than they really were, because it leads adults to punish them less when they misbehave. One young reader argued: “You have a lot of excuses that you don’t know things yet if you do something wrong” Changing constructs of age Today’s adulthood is not the same as that of the past. One way in which this emerged, was in how readers of different ages responded to the same character. One character from Iep!, written by Joke van Leeuwen, lives with his parents. For a 28 year old reader, this character was an independent adult man who graciously chooses to live with his parents to take care of them: “he has his own life and can leave whenever he wants. […] I think he might be caring for his parents in their old age”. Meanwhile, a 73-year-old reader felt that this close relationship was suffocating, and even referenced an Oedipus complex. For one reader, this is a normal, successful adult, for the other, there is a problematic lack of independence.