Jan Carson stond plots in de schijnwerpers toen ze in 2019 de EU Prize for Literature won met haar roman The Fire Starters. Het departement Letterkunde nodigt de Noord-Ierse schrijfster op 22 maart uit voor een lezing en een gesprek. Organisator Pim Verhulst wil op die manier een groter publiek laten kennismaken met deze unieke stem uit de hedendaagse literatuurwereld.
Hoe ben jij zelf in contact gekomen met Jan Carson en haar werk?
Pim Verhulst: Al van voor de pandemie proberen we om een Ierse schrijfster naar Antwerpen te krijgen via EFACIS. Dat is een Europees netwerk van studiecentra rond Ierse literatuur. Zij verzamelen interessante auteurs in een lijst, het ‘Irish Itinerary’, die je kan uitnodigen voor een lezing. Toen mijn oog viel op Jan Carson, ben ik haar werk beginnen lezen en dat vond ik eigenlijk bijzonder interessant. Maar ik kende haar dus niet. Toevallig kwam haar laatste roman The Raptures, net nadat we haar gevraagd hadden, op de shortlist van de Irish Book Award terecht. Vanaf dan zag ik haar naam plots wel overal opduiken, dus we hebben geluk gehad! Op dit moment ben ik zowat alles van haar aan het lezen. Ik ben begonnen met haar romans en dan overgestapt op de twee kortverhalenbundels Postcard Stories. Dat is echt een beetje een gek project. Ze heeft een heel jaar lang elke dag een kortverhaal op een postkaartje geschreven en dat naar iemand opgestuurd. Daar heeft ze dan een selectie van gemaakt en (voorlopig) in twee volumes gepubliceerd. Echte ‘microfiction’ dus. Verder heeft ze nog twee eerder traditionele kortverhalenbundels (Children’s Children, The Last Resort) en een novelle (Malcolm Orange Disappears). Niet slecht voor iemand die nog maar een paar jaar schrijft. Je merkt ook wel dat ze met ieder boek meer haar eigen stem vindt en matuurder wordt, dus ik denk dat ze in de toekomst nog veel interessante dingen gaat voortbrengen.
Waarom is haar werk zo belangrijk en verdient het meer aandacht dan het nu krijgt?
Pim Verhulst: Ze is ontzettend stijlvast, vind ik, zeker als je haar vergelijkt met bijvoorbeeld Sally Rooney. Die heb ik de laatste tijd vrij vaak gelezen, omdat ze in een aantal vakken van ons curriculum zit. Maar ik miste daar een beetje de vonk. Toen ik Carsons werk las, dacht ik meteen: ‘Ah, een frisse stem!’.
Ze is ook goed in het combineren van een historische setting, bijvoorbeeld de spanningen tussen protestanten en katholieken in Noord-Ierland, met een magisch-realistische twist. Dat zorgt ervoor dat je haar werk op verschillende manieren kan lezen en interpreteren. Je blijft er echt wel even over nadenken. Je zou kunnen zeggen dat Carson de lezer aan het werk zet zonder echt moeilijke literatuur te schrijven. Het is juist heel leesbaar proza, en dat vind ik knap.
Waarom zou je specifiek The Raptures aanraden?
Pim Verhulst: Haar vorige boek, The Fire Starters, komt soms erg claustrofobisch over, en dat was wellicht de bedoeling. Het verhaal volgt twee personages met extreem tegenovergestelde karakters. Het is ook een veel dunner boek. In The Raptures komen er meer stemmen en personages aan bod, het gaat echt over de dynamiek in een gemeenschap. Op vele manieren is het een voller boek, vind ik, dat meer te vertellen heeft: over Ierland, over politiek, over de relaties tussen mensen – vooral ouders en kinderen – de spanningen tussen verschillende religies… Ik heb het gevoel dat ze meer van zichzelf in dit boek legt. Het hoofdpersonage groeit op in een nogal streng protestantse, evangelische familie, net zoals Carson zelf. Je moet weten dat dit absoluut een minderheid is in Noord-Ierland. Katholieken en protestanten zijn procentueel ongeveer gelijk vertegenwoordigd, maar weinigen zijn echt zo strenggelovig. Het lijkt mij ook een boek dat bij het grote publiek kan aanslaan, omwille van de humor en het thriller-element. Soms zat ik tijdens het lezen echt op het puntje van mijn stoel en dat heb ik niet zo vaak.
Wat hoop je zelf te weten te komen tijdens de lezing?
Pim Verhulst: Ik zou graag willen weten waarom ze magisch-realisme blijft gebruiken in haar boeken. En waarom ze bijvoorbeeld niet louter historische romans schrijft, want dat is natuurlijk een ander heel populair genre. Ik ben ook wel nieuwsgierig of ze interesse heeft om nieuwe genres te verkennen. Ik weet dat ze momenteel alle boeken van Agatha Christie aan het herlezen is, en dat zijn er veel! Betekent dit dat ze met het idee speelt om detectiveverhalen of crime fiction te schrijven? Dat kan een interessante piste zijn.
Ze heeft ook een heel sterk maatschappelijk engagement. Zo werkt ze bijvoorbeeld mee aan een project rond Alzheimeronderzoek en organiseerde ze in een lokaal cultuurcentrum kunstprojecten voor het grote publiek. Het is dus echt wel iemand die met beide voeten op de grond staat. Dat vind ik een boeiende combinatie met haar schrijverschap.
Sowieso denk ik dat ze het leuk zal vinden dat er zoveel jonge mensen naar de lezing komen en geïnteresseerd zijn in haar boek. Ik ben op mijn beurt erg benieuwd naar welke vragen er vanuit die groep studenten zullen komen.
The Raptures confirms Jan Carson as a voice to be reckoned with in the contemporary literary world Carson suddenly found herself in the spotlight when she won the 2019 EU Prize for Literature with her novel The Fire Starters. The Department of Literature is inviting the Northern Irish writer on 22 March for a lecture and a discussion about her new novel The Raptures. This way, organiser Pim Verhulst wants to introduce a wider audience to this unique voice from the world of contemporary literature.