Veelzijdig en niet bang om een onpopulaire mening te uiten als hij dat nodig vindt, dat typeert taalkundige John McWhorter. Zijn onderzoek naar taalveranderingen en taalcontact brachten hem al vaak op gevoelig terrein, om van zijn recente werk over het woke debat nog maar te zwijgen. Op 16 maart komt hij op uitnodiging van Astrid De Wit (Taalkunde) naar de Universiteit Antwerpen om te spreken over de toekomst van onze menselijke taal, en die toekomst zal hoogstwaarschijnlijk Engels klinken.
John McWhorter doceert taalkunde, Westerse beschaving en muziekgeschiedenis aan Columbia University. Daarnaast schrijft hij columns, maakt hij podcasts en is hij een graag geziene gast in radio- en televisieprogramma’s.
Hij staat al eventjes op het vizier van Astrid De Wit, maar door de pandemie kon hij niet eerder naar Antwerpen komen: “Ik werk al een tijdje met zijn materiaal in mijn lessen ‘Engelse Taalbeheersing’ en ‘Engelse Sociolinguïstiek’ (het verwerven van inzicht in sociale factoren die de taalvariatie en -veranderingen tot stand brengen, nvdr). Het leek me enkele jaren geleden al interessant om hem uit te nodigen voor een gastcollege. Maar hoe meer ik me verdiepte in zijn werk, hoe meer ik het gevoel kreeg dat we een event voor een breder publiek moesten inrichten. Vandaar de openbare lezing op 16 maart. Hij is trouwens nog nooit in deze contreien geweest, dus het is ook nog eens een primeur!”
Taalvariatie als meerwaarde
Er zijn verschillende zaken die Astrid bijzonder vindt aan het werk van McWhorter: “Ten eerste schrijft hij heel helder, eloquent en geestig over taalkundig onderzoek. Ik herinner me dat ik een van zijn boeken nog heb uitgelezen om zes uur ’s ochtends met een enorme jetlag op de luchthaven. Als je me dan nog kan boeien, dan moet je wel iets goed doen! Daarnaast is hij niet bang om onpopulaire standpunten in te nemen en genuanceerd te beargumenteren. In zijn boek Talking Back, Talking Black: Truths About America’s Lingua Franca heeft hij het over Black English – een term die hij bewust ook zo gebruikt in plaats van het meest voorkomende African-American Vernacular English. Er hangt een stigma rond deze taalvariant, vooral omdat hij aan een huidskleur wordt gekoppeld, met alle mogelijke racistische implicaties van dien. Maar in plaats van hier omheen te dansen vindt McWhorter net dat we Black English moeten omarmen en de unieke waarde ervan moeten erkennen en onderzoeken.”
Er leeft nog steeds een irrationele angst dat wie in zijn dagelijks leven Black English spreekt, dat ook zal doen tijdens een sollicitatie bijvoorbeeld. Maar volgens McWhorter is die angst ongegrond. “Personen weten meestal wel wanneer ze welke variant moeten gebruiken,” aldus Astrid, “En hoewel Black English misschien vooral een Amerikaans fenomeen is, denk ik dat je zeker ook parallellen kunt trekken met de situatie in België, waar sommige taalvarianten eveneens gestigmatiseerd zijn.”
The Language Hoax
McWhorter is ook kritisch voor een te eenzijdige benadering van het principe van de linguïstische relativiteit (deze theorie stelt dat de specifieke taal die we spreken invloed heeft op de manier waarop we denken over de werkelijkheid, nvdr). Astrid kan hem daar ook wel in volgen: “De experimenten die deze theorie bewijzen zijn misschien heel spectaculair en geven vaak stof tot een ‘goed verhaal’, denk aan de verschillende woorden die in een Inuit taal gebruikt worden voor sneeuw. Maar hoe belangrijk is dat nu werkelijk voor onze wereldbeschouwing? Uit onderzoek blijkt dat Russen, die aparte woorden hebben voor licht- en donkerblauw, verschillende soorten blauw iets sneller herkennen dan Engelstaligen. Maar uiteindelijk zien die Engelstaligen de verschillen ook wel, alleen een paar milliseconden trager. Natuurlijk is dat interessant om te onderzoeken, maar maakt het resultaat dan echt zó veel verschil? McWhorter noemt dit de language hoax: hij vindt dat er te veel aandacht is voor de uitwassen van de linguïstische relativiteit en dat we zo vergeten dat we over het algemeen veelal dezelfde boodschappen wel uitgedrukt krijgen. En dat vind ik wel een interessante gedachte.”
De nonkel met de Budweiser aan het zwembad
De laatste jaren werd McWhorter vaak gevraagd om op radio en televisie meer duiding te geven over het taalgebruik van politici, meer bepaald Donald Trump. Dat verbaast Astrid niet: “Het taalgebruik van Trump is dan ook redelijk uniek te noemen. Hij hanteert Engels zonder enig decorum en met veelvuldig gebruik van tags, zoals: ‘Believe me’. Dat is nieuw, want tot Trump hadden presidenten toch in zeker mate een high way of speaking. Ze wisten dat je als president je volk niet toespreekt alsof je met een Budweiser aan het zwembad zit in je vrije tijd. Maar Trump doet dat wel. Hij blijft die nonkel met de Budweiser aan het zwembad, te allen tijde. En veel kiezers juichen dat toe. Ik ben benieuwd waar McWhorter denkt dat dit in de toekomst naartoe gaat. Zullen de grenzen tussen de high en low way of speaking steeds meer vervagen? En moeten we dat dan gewoon aanvaarden als evolutie van de taal of moeten we hier toch echt iets aan doen?”
Taal is macht
Volgens McWhorter zal Engels nog meer de lingua franca van de wereld worden in de toekomst. En het is koffiedik kijken wat dit met de taal en zijn gebruikers gaat doen, meent Astrid: “Hoe meer sprekers er van een taal zijn, hoe eenvoudiger die wordt, aldus McWhorter, want steeds meer mensen in een multi-etnische omgeving zullen die taal moeten leren beheersen. Er zijn eerder al taalkundigen geweest die beweren dat de grootste bedreiging voor het Engels niet het Spaans of Chinees zal zijn, maar waarschijnlijk het Engels zelf. Hoe meer soorten Engels er opduiken over heel de wereld, hoe minder dit zal lijken op het Engels van de Queen. En wat zal dat doen met de machtsverhoudingen? Zullen de standaardsprekers van het Engels dan niet nog meer de norm blijven zetten en daarmee een groot voordeel hebben? Je merkt dat bijvoorbeeld nu al op congressen: de lezing van een native speaker zal dikwijls beter overkomen dan de lezing van iemand die de taal minder machtig is, ongeacht de inhoud van de lezing. Dat zijn boeiende uitdagingen voor de toekomst.”
Lezing John McWhorter
Kom op 16 maart naar onze stadscampus voor de lezing van John McWhorter over de toekomst van de menselijke taal. Deelname is gratis, maar schrijf je wel op voorhand in via de website want de plaatsen zijn beperkt.
The greatest "enemy" of English is perhaps ... English Versatile and not afraid to express an unpopular opinion when he feels this is necessary, that is what characterizes linguist John McWhorter. His research on language change and language contact has often taken him into sensitive territory, not to mention his recent work on the woke debate. On 16 March, he is coming to the University of Antwerp at the invitation of Astrid De Wit (Linguistics) to speak about the future of our human language, and that future will most likely sound English. The more speakers there are of a language, the less complex it becomes, McWhorter says, because more and more people in a multi-ethnic environment will need to master that language. There have been linguists before who argue that the biggest threat to English will not be Spanish or Chinese, but probably English itself. The more varieties of English that emerge around the world, the less it will resemble the Queen's English. And what will that do to the balance of power?