Auteur: Karin Nelissen (Coördinator Buurtwerk ‘t Lampeke, Leuven)
Maart 2020. Corona verspreidt zich als een virus door de wereld. In België wordt een lockdown afgekondigd en ook de scholen gaan dicht. Online onderwijs wordt de norm. Gezinnen in armoede hebben meestal geen financiële mogelijkheden om de noodzakelijke computer aan te schaffen.
Buurtwerk ‘t Lampeke zet onmiddellijk een initiatief op poten om tweedehands computers in te zamelen. Tegelijk starten er financiële acties om nieuwe laptops aan te kopen. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de samenwerking met Rotary Leuven: financiële steun in combinatie met technische ondersteuning. Zo kon de buurtwerking op korte tijd 200 tweedehands en nieuwe laptops verdelen onder 80 gezinnen in armoede.
Negen maanden later organiseerden we een enquête om de impact van deze actie te meten. Dit is een samenvatting van deze bevraging met aandacht voor de opmerkelijkste resultaten.
De bevraging
De bevraging wilde op een eenvoudige manier verschillende elementen van de digitale situatie van gezinnen in armoede en de impact van deze actie in beeld brengen. De vragenlijst bestond uit 21 vragen die peilden naar enerzijds de digitale situatie voor ons initiatief, de diverse noden, het gebruik van laptops en de impact van onze actie.
De bevraging gebeurde aanklampend, zowel telefonisch als fysiek. De meerderheid van de mensen die een laptop hebben gekregen, werden opgebeld of aangesproken aan de poort van kinderwerking Fabota. Ook de jongeren van den Tube, de jongerenwerking van buurtwerk ’t Lampeke, werden bevraagd tijdens de contactmomenten. De bevraging werd afgenomen door drie stagiaires en één personeelslid. De bevraagden komen bijna allemaal uit de Ridderbuurt in Leuven of hebben een link met buurtwerk ‘t Lampeke.
Er werden 200 laptops verdeeld. In totaal kregen 80 verschillende huishoudens één of meerdere laptops. De aanklampende manier van werken zorgde ervoor dat 64 huishoudens (80%) meewerkten aan de bevraging. Dit maakt dat de resultaten een accurate representatie zijn van de werkelijkheid. We kunnen vaststellen dat dit initiatief een groot verschil heeft gemaakt voor deze mensen.
Refurbished computers zorgen niet altijd voor duurzame oplossingen
Door de grote solidariteit onder de bevolking waren de tweedehands laptops als eerste en dus heel snel beschikbaar. Maar tegelijk waren verschillende van deze laptops snel terug buiten gebruik, omdat het minimum wat nodig was, niet werd gehaald. Te traag, te weinig geheugen, geen camera, geen geluid, … Ongeveer 40 laptops waren hierdoor ongeschikt.
We hebben deze mensen een nieuw (extra) exemplaar meegegeven. Dit verklaart tegelijk het verschil in cijfers van aantal bereikte mensen en aantal verdeelde laptops. Dit maakt ook duidelijk dat acties met tweedehandse computers niet altijd zorgen voor duurzame oplossingen, maar wel zinvol zijn in een overgangsperiode.
Eén laptop voldoet meestal niet aan de noden
De meeste gezinnen kregen uiteindelijk één (werkende) laptop terwijl 60% van deze gezinnen minstens één jongere in huis hebben die secundair onderwijs volgt met in de meeste gevallen gedeeltelijk afstandsonderwijs. Tegelijk is er vaak ook minstens één kind in de lagere school. Eén laptop voldoet dus niet aan de nood binnen deze gezinnen.
We stellen vast dat meer dan 75% van de deelnemers enkel vanuit buurtwerk ‘t Lampeke een laptop kreeg.
75% geeft ook aan dat het krijgen van een laptop een verschil heeft gemaakt in hun leven, voornamelijk op het vlak van scholing en studies.
Er is duidelijk nog werk naar de toekomst toe. Meer dan 50% van de ondervraagden geeft aan dat ze extra laptops/computers voor hun gezin nodig achten. Het aantal beschikbare computers per gezin staat niet in verhouding met het aantal gezinsleden dat een computer nodig heeft. Het hoogste gebruik situeert zich tijdens de schooluren (huiswerk en online lessen). Daarom is gedeeld gebruik van een computer vaak geen optie.
Iedereen beschikte thuis over een internetverbinding
Veel mensen konden zich wel behelpen met de computer. Een kanttekening hierbij is dat de meeste bevraagden al betrokken zijn bij buurtwerk ‘t Lampeke. Wij zetten samen met Link in de Kabel vzw al jaren in op mediawijsheid. We zijn benieuwd naar resultaten bij mensen die geen verbondenheid hebben met een soortgelijke werking als buurtwerk ‘t Lampeke.
Opvallend en zeer positief was dat iedereen thuis over een internetverbinding beschikte. Het bestaan van smartphones is hier volgens ons niet vreemd aan.
Tenslotte was het voor de meeste mensen wel belangrijk dat ze deze computer gratis kregen. Zeker in de eerste lockdown was dit belangrijk. Toen viel het leven helemaal stil, veel mensen uit onze doelgroep verloren hun job of kwamen op technische werkloosheid te staan. Zij waren totaal niet in de mogelijkheid om binnen het gezinsbudget geld te besteden aan een laptop.
Covid-19 zal zorgen voor blijvende veranderingen op digitaal vlak
Afsluitend concluderen we dat (1) deze actie heel wat verschil heeft gemaakt in het leven van mensen en (2) dat er nog een grote behoefte is aan computers. Tegelijk is de nood aan ondersteuning minder dan verwacht (met de kanttekening hierboven gemaakt als opmerking). We zullen daarom steeds alert blijven wat betreft de digitale ondersteuningsnoden.
Covid heeft ons leven helemaal door elkaar geschud. Dit zal ook zorgen voor blijvende veranderingen op digitaal vlak.
Daarom heeft buurtwerk ‘t Lampeke van bij de start mee de schouders gezet onder de Leuvense SOM-labo’s (Samen Onderwijs Maken) rond ‘iedereendigitaal’. Binnen dit overleg, waar op korte tijd heel intensief gewerkt is, staat de doelstelling om elke Leuvenaar toegang te geven tot de digitale wereld centraal. ‘Iedereendigitaal’ is een samenwerkingsverband tussen de stad Leuven (meer specifiek de directie samenleving), partners binnen onderwijs en het bredere middenveld. Elke partner zorgt binnen dit collectieve verhaal voor een specifieke meerwaarde.
Lees het volledige rapport op de website van Buurtwerk ’t Lampeke.
(Met dank aan Jeroen Stegen voor zijn inzet in het kader van zijn stage en Nathalie Van Biezen (ouder en vrijwilligster) voor het mee opstellen van de bevraging.)
Afbeelding: Annie Spratt via Unsplash