Wat maakt een stad gezond? En hoe kunnen we daar als universiteit vanuit verschillende disciplines aan meewerken? Met die vragen organiseerden Lieven Janssens (FSW), Jasna Loos (FGGW) en Caroline Masquillier (FSW en FGGW) een interfacultair denkmoment. Zestig academici uit verschillende disciplines (FSW, FGGW, FOW, FRE, FBE, FTI, FLW), maar ook uit het UZA en onze associatiepartners AP en KdG, wisselden ideeën uit over hoe ze via interdisciplinair denken en samenwerken de ambitie van een ‘Gezonde Stad Antwerpen’ konden realiseren.
Jasna Loos (onderzoeksmanager FGGW) en Lieven Janssens (coördinator “expertisecentrum maatschappelijke bestuurskunde” FSW) delen de overtuiging dat academisch werk pas echt betekenis krijgt als het geworteld is in maatschappelijke uitdagingen. Het antwoord op de grote maatschappelijke vragen vind je echter vaak niet in één discipline. “Gezondheid is geen geïsoleerd beleidsdomein,” zegt Lieven. “De relatie met omgeving, welzijn, duurzaamheid, sociale inclusie of mobiliteit is veel sterker dan we soms denken. We hebben nood aan een breder denkkader. Daarom organiseerden we dit interfacultair denkmoment.”
“Het antwoord op grote maatschappelijke vragen vind je vaak niet in één discipline.“
– Lieven Janssens
Gebundelde krachten leiden tot nieuwe ideeën
Veel overtuigingskracht om naar het denkmoment te komen, hadden Jasna, Lieven en Caroline niet nodig. Het is immers een breed onderwerp waarin al heel wat collega’s actief zijn. “Het enthousiasme was opvallend groot,” vertelt Lieven. “Zodra het gesprek op gang kwam, werden er meteen linken gelegd en ideeën geformuleerd.” Zo zag men bijvoorbeeld snel potentieel in het bundelen van het onderzoek naar ‘gezond opgroeien’ in de stad en het aantrekken van zorgpersoneel en het gericht inzetten van stedelijke beleidsvragen vanuit de Stad Antwerpen voor masterproeven.
Vier kwadranten voor een gezonde stad
Meer dan tachtig onderzoeksprojecten vallen intussen onder een nieuw integraal denkkader dat vertrekt vanuit vier kwadranten: gezondheidszorg en welzijn, leefstijl en leefomgeving, beleidskaders en preventie, en kinderen, jongeren en buurten. Projecten zoals CityMove (over de impact van actieve stedelijke omgevingen op niet-overdraagbare ziekten) en de evaluatie van de Smakelijke Scholen interventie (voedzame schoolmaaltijden voor Antwerpse kinderen) tonen nu al hun waarde voor het stedelijk gezondheidsbeleid. Ook adviezen uit het strategisch plan gezondheid, waaraan FFGW meewerkte, kregen een plek in het bestuursakkoord van Stad Antwerpen.
“De dynamiek groeit van onderuit. Onderzoekers werken graag samen rond gezondheid. Als we van daaruit een vaste overlegtafel kunnen opzetten met Stad Antwerpen, dan zijn er nog erg veel opportuniteiten en koppelkansen.“
– Jasna Loos
Samenwerking met de stad als hefboom
De samenwerking met Stad Antwerpen is cruciaal. In het verlengde van Antwerp Health Harbour lopen er nu ook gesprekken voor de het opzetten van een Stadsacademie Gezondheid. Zo’n structurele samenwerking bevordert kennisdeling, praktijkrelevanter onderzoek, betere maatschappelijke valorisatie en toegang tot internationale fondsen.
“Het is een echte wisselwerking,” zegt Caroline. “De stad reikt ons concrete stedelijke gezondheidsuitdagingen aan van waaruit wij relevante onderzoeksvragen kunnen stellen en samenwerken met de relevante stedelijke actoren. Op onze beurt geven we de stad wetenschappelijke inzichten voor een onderbouwd gezondheidsbeleid.” Een win-win voor beide partijen dus.
“Het is een soortgelijk concept als de zogenaamde “academische werkplaatsen” in Nederland. Dat past ook mooi bij de ambities van het team van de rector om de universiteit nog beter te connecteren met de Stad Antwerpen en de regio … en zodoende ook meer te betekenen voor de samenleving en de grote transities & uitdagingen die daar leven.”, vult Lieven aan, die als opdrachthouder voor de rector ook de strategische contacten met de Vlaamse regering en de lokale besturen opneemt.
“Het is een win-win voor ons en voor de Stad Antwerpen. De stad reikt ons concrete gezondheidsuitdagingen aan. Wij van onze kant geven de stad wetenschappelijke inzichten voor een onderbouwd gezondheidsbeleid.”
– Caroline Masquillier
Eerste acties en volgende stappen
In de komende maanden worden alvast twee interdisciplinaire werkgroepen opgericht: één rond gezond opgroeien, en één rond het vinden en behouden van personeel in zorg en welzijn. Tegelijk worden er hopelijk concrete stappen gezet naar een officiële samenwerking op lange termijn met de Stad Antwerpen en het aantrekken van een postdoctoraal profiel dat het proces zal trekken.
Vorm geven aan de toekomst
De Stadsacademie Gezondheid toont hoe krachtig samenwerking over de grenzen van disciplines en sectoren heen kan zijn. Maatschappelijke relevantie, regionale samenwerking en wetenschappelijke excellentie gaan hand in hand.
“Voor mij is dit waarom ik aan de universiteit werk,” besluit Jasna Loos. “Om samen met beleidsmakers, collega’s uit verschillende disciplines, zorgverleners, patiënten en gemeenschappen te zoeken naar antwoorden op de grote gezondheidsvragen van vandaag — en zo de toekomst een stukje mooier te maken, vooral voor de meest kwetsbare groepen.”
Meer weten of ook aansluiten?
Onderzoeksgroepen of medewerkers kunnen nog steeds aansluiten.
Contacteer Jasna Loos (FGGW) of Lieven Janssens (FSW)