Team Diversiteit & Inclusie organiseerde focusgroepen om de ervaringen van collega’s met een functiebeperking te peilen. Vooral wie onzichtbare noden heeft, zoals autisme, ADHD of een chronische ziekte, is vaak terughoudend om hierover te spreken, uit angst voor onbegrip of gebrek aan verandering. Uit de gesprekken bleek een sterke behoefte aan rolmodellen, een veilige omgeving en duidelijke informatie over ondersteuning. Ook flexibiliteit in werkafspraken en praktische aanpassingen werden als cruciaal ervaren. Twee collega’s delen hier hun ervaringen.
Horen en begrepen worden: de uitdaging van gehoorverlies op de werkvloer
“Als ik ergens bewustzijn over wil creëren, dan is het over hoeveel onzichtbare energie het kost om ‘gewoon te functioneren’ op de werkvloer. Niet eens om goed of slecht te presteren, maar simpelweg om mee te kunnen. Die inspanning wordt vaak onderschat, zeker bij een onzichtbare beperking zoals gehoorverlies.”
“In teamvergaderingen word ik daar constant aan herinnerd. Ik moet regelmatig vragen om iets te herhalen. Als iemand links van mij zit of te ver weg is, moeten ze luid en duidelijk praten om verstaanbaar te zijn.”
“Soms zit ik te staren omdat ik het echt niet begrijp. Mijn ‘ik versta je niet’-blik lijkt echter sterk op mijn ‘wat je daar zegt is complete nonsens’-blik, en dat zorgt weleens voor misverstanden. Ik merkte dat collega’s mijn bedenkelijke blik soms als arrogantie interpreteerden, of dat ze dachten dat ik traag van begrip was omdat ik zo vaak om herhaling vroeg.”
De stap naar openheid
“Toch bleef ik lang stil over mijn half-doofheid. Trots speelde een rol: ik wilde niet tot last zijn, wilde zelfstandig blijven functioneren. Maar uiteindelijk besloot ik het toch te delen. De eerste keer voelde spannend, maar de positieve reacties maakten het snel een non-issue. Ik merkte hoe belangrijk de houding van collega’s is: hun begrip en geduld maakten dat ik me comfortabel voelde om er open over te zijn.”
“Sinds ik erover praat, wordt er meestal rekening mee gehouden. Collega’s herhalen zonder frustratie, praten wat luider of letten op hun articulatie. Het vertrouwen bouwde zich stap voor stap op: eerst met twee directe collega’s, daarna met mijn hele team en leidinggevende. Toch weeg ik nog steeds af bij wie ik het vertel. Als ik irritatie opmerk, houd ik het sneller voor mezelf.”
Van verontschuldiging naar zelfzorg
“Mijn manier van communiceren veranderde ook. Waar ik vroeger bijna verontschuldigend zei: ‘Ik hoor niet goed’, formuleer ik het nu vanuit mijn noden: ‘Kan je het nog eens herhalen? Ik hoor niet goed’ of ‘Ik ga ergens anders zitten zodat ik beter kan volgen.’”
Kleine aanpassingen, groot verschil
“Het is belangrijk om te ontdekken wat voor jou werkt en daar oké mee te zijn. Er is geen one-size-fits-all-oplossing.”
“Mijn tip voor collega’s? Wees geduldig en empathisch. Het is misschien vervelend voor jou om iets te herhalen, maar voor mij is het twee keer zo lastig. Dat besef helpt me ook om zelf meer empathisch te zijn naar anderen toe. Iedereen heeft zo zijn eigen obstakels, zichtbaar of niet. En een beetje begrip maakt daarin een wereld van verschil.”
Dyslexie op de werkvloer: obstakel én troef
“Ik heb eigenlijk van mijn zwakte mijn werk gemaakt. Die gedachte overviel me toen ik als onderzoeker nog enorm veel schrijfwerk had. Tegenwoordig, als onderzoeksmanager, werk ik nog steeds dagelijks aan projectaanvragen: lezen, nalezen, schrijven en herschrijven of herstructureren. En dat terwijl ik dyslectisch ben.”
“Lange tijd zag ik mijn dyslexie enkel als een obstakel. Lezen gaat trager, schrijven vraagt meer inspanning en zonder spellingscontrole of een extra nalezing sluipen er fouten in mijn teksten. Ik heb een instinctieve weerstand tegen lange stukken tekst. Ik weet dat ik ze best afdruk, in stukjes verdeel en nalees op een rustig moment. Maar gaandeweg ontdekte ik dat de aanpassingen die ik voor mezelf had ontwikkeld, eigenlijk gewoon werkbare strategieën zijn. Bovendien is de beschikbare technologie ook enorm geëvolueerd: de spellingscontrole verbetert elke dag, en AI helpt om samenvattingen te maken.”
Dyslexie als een andere manier van denken
“Een tijd geleden las ik een artikel over hoe mensen met dyslexie vaak sterke, globale denkers zijn. Ze kunnen complexe problemen goed overzien en verbanden leggen tussen verschillende domeinen. Dat klopt helemaal met de job die ik doe.In mijn werk draait het vaak om het samenbrengen van verschillende expertises binnen een onderzoeksproject. Ik zie snel de connecties, de grote lijnen, de ontbrekende puzzelstukjes.”
“Op mijn vorige werkplek werd ik daar zelfs expliciet voor gevraagd: ‘Jij denkt altijd out-of-the-box. Wat vind jij hiervan?’ Blijkbaar was de manier waarop mijn brein werkt – hoe ik informatie verwerk, combineer en structureer – juist een meerwaarde.”
Werken mét je talenten, niet tegen je obstakels
“Ik werd al in het eerste leerjaar gediagnosticeerd, maar ondanks het feit dat ze ervan op de hoogte waren, zetten leerkrachten me vaakte kijk voor de hele klas. Ze stelden dat ik lui was of lieten me voor de klas hardop voorlezen. Dat gebrek aan begrip en die vernederingen hebben veel impact op mijn zelfbeeld gehad. Dit hoor ik vaak ook bij andere dyslectici. Daarom was het voor mij ook een enorme boost om mijn doctoraat te halen: ik kan het wél.”
“Door de jaren heen ben ik mijn dyslexie steeds meer gaan omarmen. Dat betekent niet dat het geen uitdaging meer is. Ik vermijd bijvoorbeeld live typen in vergaderingen – de gedachte dat iedereen meteen mijn fouten ziet, bezorgt me stress.”
“Maar ik weet ondertussen wat voor mij werkt: nalezen met frisse ogen, extra tijd inplannen voor complexe teksten en spellingscontrole gebruiken, maar zéker niet blind vertrouwen.”
“Ik heb het geluk dat mijn functie flexibel is. Ik kan mijn werkwijze aanpassen zonder dat iemand daar last van heeft. Moet ik een lange tekst lezen? Dan plan ik dat in op een rustig moment. Heb ik een belangrijke mail geschreven? Dan laat ik die even liggen en kijk ik er later nog eens naar. Die kleine aanpassingen maken een wereld van verschil. Maar niet iedereen heeft die vrijheid. Voor wie in een functie zit waar strakke deadlines en gestandaardiseerde taken de norm zijn, kan dyslexie een grote uitdaging zijn.”
Een inclusieve werkplek begint bij begrip
“Ik heb nooit een officieel gesprek gehad met mijn huidige leidinggevende over mijn dyslexie. Met mijn eerste leidinggevende wel. Zij was een psychologe en had veel begrip. Dat heeft me zeker gesterkt in de gedachte dat dyslexie op de academische werkvloer geen probleem hoeft te zijn. Op een bepaald moment heb ik het gewoon terloops vermeld in een vergadering. Collega’s weten het, en dat is genoeg. Als we een presentatie voorbereiden, leest een Engelstalige collega mijn tekst even na. Net zoals ik haar help met andere dingen. Het gaat vanzelf.”
“Niet iedereen voelt zich echter even comfortabel om open te zijn over neurodiversiteit op de werkvloer. De manier waarop collega’s en leidinggevenden reageren, bepaalt vaak of iemand zich veilig voelt om het te delen.”
“Daarom is mijn advies aan leidinggevenden simpel: stel vragen en luister zonder te oordelen. Trek zelf geen conclusies maar kijk met een open blik: ‘Wat betekent dyslexie voor jou? Hoe ervaar jij dat? Wat heb jij nodig?’”
“Dat geldt trouwens niet alleen voor neurodiversiteit. Iedereen heeft wel iets. De ene heeft een ouder die zorg nodig heeft, de andere worstelt met stress of mentale gezondheid. Echte inclusie betekent kijken naar de mens achter de functie en nagaan hoe iemand het best tot zijn recht komt.”
Van frustratie naar talentgericht werken
“In de academische wereld wordt vaak verwacht dat onderzoekers uitblinken in álle domeinen: onderzoek, lesgeven, wetenschapscommunicatie… Maar waarom leggen we de focus niet meer op talenten? Waarom zouden we iemand die briljant onderzoek doet, dwingen om ook een geweldige docent te zijn als voor de klas staan die persoon niet echt ligt?”
“Ik zie hetzelfde gebeuren bij neurodiversiteit. In plaats van te focussen op de moeilijkheden, kunnen we kijken naar de unieke kwaliteiten die iemand meebrengt. Veel mensen met ADHD blinken vaak uit in creatieve, innovatieve denkwijzen. Sommige mensen met autisme kunnen ongelooflijk nauwkeurig werken met grote datasets. En mensen met dyslexie – zoals ik – zijn vaak sterke abstracte denkers. Als we ons daarop focussen, wordt neurodiversiteit geen obstakel, maar een troef.”
Werken bij UAntwerpen: de juiste plek vinden
“UAntwerpen biedt een breed scala aan jobopportuniteiten, maar een goede werkervaring hangt vooral af van waar je terechtkomt. Het team, het gevoel dat je mag zijn wie je bent, de jobinhoud en de flexibiliteit spelen een zeer grote rol.”
“Voor mij draait een aangename werkplek om een omgeving waarin iedereen zichzelf kan zijn en zijn talenten kan benutten. Een sterk team is gebouwd op een gedeelde cultuur en wederzijds begrip, niet alleen op regels.”
“Of je goed functioneert in een job, hangt niet alleen af van de werkgever, maar ook van hoe goed een functie bij je past. Soms is het een kwestie van ervaring en groei, soms gewoon van op de juiste plek belanden. Daar heb ik tot nu toe veel geluk mee gehad.”
Een beetje advies
Team Diversiteit & Inclusie formuleerde een aantal concrete tips over praten over individuele ondersteuningsnoden.
Voor leidinggevenden: wees empathisch, luister en creëer een veilige omgeving waarin medewerkers hun noden durven uitspreken. Kleine aanpassingen kunnen een groot verschil maken. Blijf het gesprek ook openhouden. Wat iemand nodig heeft, kan evolueren, dus het is goed om af en toe te vragen: Werkt dit nog voor jou? Heb je ergens extra ondersteuning bij nodig?
Voor collega’s: wees geduldig en begripvol. Iemand die om herhaling vraagt, is niet ‘traag’, maar probeert gewoon optimaal te functioneren.
Voor mensen met dyslexie (of andere neurodiverse kenmerken: zoek uit wat voor jou werkt, en wees daar oké mee. Je hoeft niet steeds tegen dezelfde muur te blijven botsen. En wie weet, misschien is datgene waarvan je ooit dacht dat het je grootste zwakte was, eigenlijk je grootste talent.
Meer weten over het beleid rond functiebeperkingen bij personeel of nog meer getuigenissen lezen? Bekijk deze Pintra pagina.