Als valorisatiemanager binnen de Faculteit Ontwerpwetenschappen gelooft Svetlana Samsonova als geen ander in de kracht van samenwerking. “Een designer die werkkledij ontwerpt voor het havenpersoneel? Ik vond het ook een verrassende combinatie, maar iedereen was blij met het resultaat.”
Svetlana Samsonova werkt sinds maart als valorisatiemanager van Antwerp Design Factory, de business unit van de Faculteit Ontwerpwetenschappen. Niet toevallig zal ze het tijdens ons gesprek vaak over de Antwerpse haven hebben. Zeven jaar lang werkte ze immers als coördinator van de strategische samenwerking tussen UAntwerpen en Port of Antwerp-Bruges, een hoofdstuk waarop ze met trots terugkijkt. En toch, na zeven jaar besloot ze een ander pad in te slaan.
Vanwaar die omschakeling?
“Ik mijn vorige functie bracht ik onderzoekers en havenexperten met elkaar in contact om specifieke problemen op te lossen of concepten af te toetsen. Dat was heel boeiend. Maar het begon meer en meer te kriebelen om met die vernieuwende ideeën naar de markt te gaan en zo meer impact te creëren. En toen hoorde ik dat de Faculteit Ontwerpwetenschappen een manager zocht voor de recent opgerichte Antwerp Design Factory. Dat sloot mooi aan bij mijn ambities.”
Wat is precies jouw taak?
“Vanuit de opleiding Productontwikkeling dienen zich jaarlijks honderden ideeën voor nieuwe producten aan, vaak compleet met marktonderzoek en business case. De meest veelbelovende daarvan willen we vanuit Antwerp Design Factory op de markt brengen. Als valorisatiemanager help ik om spin-offs op te zetten en begeleid ik alumni met hun start-up. We mikken ook op samenwerking met andere multidisciplinaire onderzoeksgroepen, zoals Urban Studies Institute, REuse Lab en Design Sciences Hub. Bij veel multidisciplinaire projecten kunnen wij vanuit Productontwikkeling immers een grote meerwaarde betekenen.”
Om wat voor projecten kan het bijvoorbeeld gaan?
“De uitdaging is meestal om werkende technologie te vertalen naar een bruikbaar product. Een voorbeeld daarvan is het smart docking-toestel dat onderzoeksgroep CoSys-Lab ontwikkelde voor de haven van Antwerpen. Het toestel meet de beweging van aangemeerde containerschepen en slaat alarm als de veiligheidsmarges worden overschreden. CoSys-Lab ontwikkelde daarvoor de juiste technologie. Maar het moest ook een gebruiksvriendelijk en ergonomisch product worden. Een mooie uitdaging voor Antwerp Design Factory: samen met CoSys-Lab hebben we een prototype gemaakt dat meteen een schot in de roos bleek. Momenteel zijn we een spin-off aan het opstarten om dat product op de markt te brengen.”
“Hoe meer een project multidisciplinair wordt aangepakt, hoe groter de kans op slagen. Een project dat maar op één onderzoeker of onderzoeksgroep steunt, werkt niet.“
– Svetlana Samsonova
Wie of wat komt er nog allemaal bij zulke grote projecten kijken?
“Er zijn altijd heel veel partijen betrokken. Om een bepaalde technologie te ontwikkelen bijvoorbeeld, heb je nood aan ingenieurs, software developers, productontwikkelaars … Later in het proces komen de zakelijke en de juridische kant erbij, waarvoor we onder meer samenwerken met de Antwerp Management School, de Faculteit Rechten en onze juridische dienst. Hoe meer een project multidisciplinair wordt aangepakt, hoe groter de kans op slagen. Een project dat maar op één onderzoeker of onderzoeksgroep steunt, werkt niet.”
Bijna de helft van jullie projecten draaien rond zorg en gezondheid.
“Ja, daarvoor hebben we een prima samenwerking met het UZA. We proberen tot oplossingen te komen voor medische noden, in samenwerking met chirurgen, kinesitherapeuten, oogspecialisten … Zo hebben we samen met een kinesitherapeut een sensoropstelling voor een fietsstuur ontworpen, waarmee je het krachtgebruik tijdens het fietsen precies in kaart kunt brengen. Die informatie kan bijvoorbeeld nuttig zijn bij het opstellen van een revalidatieplan.”
Kom je soms tot verrassende samenwerkingsvormen?
“Toch wel. In mijn vorige job werkte ik samen met Lore Pauwels, alumna Productontwikkeling, voor het ontwerpen van unisex kledij voor havenpersoneel. Die kleding is immers meestal op maat van mannen gemaakt. Via haar start-up Project Unbounded gaat Lore op zoek naar veilige en comfortabele alternatieven. Op zich een verrassende combinatie, een designer in een havenomgeving. Maar het resultaat werd heel positief onthaald.”
Wat doet onze universiteit om interdisciplinaire samenwerking te stimuleren?
“We hebben sterk geïnvesteerd in hubs als BlueApp, Vaccinopolis en The Beacon. Binnen de universiteit zelf heb je de valorisatiedienst, die onderzoekers met elkaar en met bedrijven in contact brengt. En er zijn de multidisciplinaire organisaties als IMDO (Instituut voor Milieu en Duurzame Ontwikkeling) en het Urban Studies Institute. Als universiteit zijn we ook partner van Supernova, een meerdaags event gericht op technologie en innovatie. Dat is een jaarlijkse hoogmis waar wetenschappers en investeerders uit heel Europa elkaar ontmoeten en ideeën kunnen uitwisselen.”
Wat is er volgens jou nodig om nog vaker tot interessante gezamenlijke projecten te komen?
“Ik denk dat we veel kunnen winnen door nog meer van elkaar te leren. Vaak is de technologie er wel, maar is het zaak om de juiste mensen te vinden. Om dat te bevorderen is er meer transparantie nodig. Nu blijven we nog te vaak op ons eigen eilandje zitten. Door vaker kennis te delen, zouden we dubbel werk vermijden en meer impactvolle projecten kunnen realiseren. Dat is ook nodig om antwoorden te formuleren op de grote uitdagingen van onze tijd, zoals energietransitie of klimaatverandering. Geen enkele discipline kan in zijn eentje de wicked problems oplossen.”
Van welke nieuwe vormen van samenwerking droom je nog?
“Er is veel aandacht voor economische belangen, maar misschien moeten we wat meer bezig zijn met welzijn. Ook op dat vlak kan design een grote rol spelen. Ik neem weer de haven als voorbeeld. Met relatief beperkte middelen zou je die werkomgeving een stuk mooier en gezonder kunnen maken, via aangepaste kledij, wegmarkeringen, betere verlichting … Waarom focussen we niet meer op technologie en producten die het leven aangenamer maken? We leven per slot van rekening maar een keer.”
Dit artikel sluit aan bij onze krachtlijn: stimulering van samenwerking en interdisciplinariteit. De krachtlijnen zijn een aanzet van het beleid. Nu ben jij aan zet om ze om te zetten in de praktijk.