Het twintigjarige bestaan van de Universiteit Antwerpen ging gepaard met heel wat grote structurele veranderingen – ook wat de campussen en gebouwen betreft. Duik samen met departementshoofd Infrastructuur Lieven Willems en algemeen beheerder Bart Heijnen in twintig spraakmakende opleveringen.
“In 2003 had je de UFSIA op de Stadscampus en de UIA en RUCA buiten de stad. Drie universiteiten werden gefusioneerd tot een: de huidige Universiteit Antwerpen.” Algemeen beheerder Bart Heijnen blikt terug naar een jaar dat verandering in gang zette. “Toenmalig rector Francis Van Loon beloofde de studenten van de humane wetenschappen dat ze, toen ze in 2004 aan hun bachelor begonnen, tegen 2007 hun masterjaren op de Stadscampus zouden kunnen verderzetten. Dat is effectief gelukt.”
“Met moderne faciliteiten trek je goede onderzoekers aan”
Bart Heijnen, algemeen beheerder
De Toegepaste Economische Wetenschappen zaten al op de Stadscampus, Letteren en Wijsbegeerte nam zijn intrek in de Gebouwen S.D en S.R, het gloednieuwe Gebouw S.M op de Stadscampus werd in 2006 aan de Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen toegewezen en de Faculteit Rechten kreeg in 2007 Gebouw S.V, wat voordien een drukkerij was. Het ligt achter de eveneens ruimere en vernieuwde bibliotheek die er in 2008 een leeszaal voor de humane wetenschappen bij kreeg.
Erfgoedparels
Er kwamen zich toen heel wat meer studenten inschrijven op de Stadscampus en dus had de universiteit daar een locatie voor nodig. Het Grauwzustersklooster of Gebouw S.S in de Lange Sint-Annastraat werd met dit doel in 2007 gerenoveerd. “Sinds corona wordt er veel meer online ingeschreven, maar het gebouw wordt nog steeds voor heel wat doctoraatsverdedigingen en events gebruikt. Het is dan ook een van die echte erfgoedparels in ons patrimonium”, vertelt Heijnen, alvorens hij over het zestiende-eeuwse Hof Van Liere vertelt, dat in 2007 werd aangepakt. “In de linkervleugel huizen voornamelijk de kantoren van het Departement Marketing en Communicatie, in de rechtervleugel de Universiteitsclub – waar congressen, lunches en diners georganiseerd worden. Het is dan ook een van onze uithangborden”, klinkt het.
De veranderingen op de Stadscampus waren in die jaren dus schering en inslag, maar op Campus Drie Eiken werd in 2008 intussen Gebouw D.A aan een aantal onderzoeksgroepen van het Departement Farmaceutische Wetenschappen toegewezen en in 2011 werd Gebouw D.U ingericht voor het Molecular Imaging Center Antwerp (MICA), een gezamenlijke inspanning van de Universiteit Antwerpen, het UZA en het bedrijfsleven.
Tweede golf
Kort nadien kwam de tweede bewegingsgolf van renovaties en herbestemmingen op til. Departementshoofd Infrastructuur Lieven Willems vertelt erover. “Internationaal viel het niet meer te rijmen dat bepaalde opleidingen, waarin je een bachelor en een master volgt, in de hogeschool gevestigd waren. Doordat heel wat studierichtingen werden overgeheveld naar de universiteit, moest er een hoop extra infrastructuur worden voorzien.”
“Toen er studierichtingen werden overgeheveld naar de universiteit, hadden we heel wat nieuwe ruimte nodig.”
Lieven Willems, departementshoofd Infrastructuur
Er moest huisvesting voor de industriële wetenschappen ingepland worden. Campus Groenenborger moest voor de exacte wetenschappen en de ingenieurswetenschappen dienen en Campus Drie Eiken voor biologie en de brede cluster van biomedische wetenschappen met onder meer zeer grondige verbouwingen van de gebouwen D.S en D.T.
De centrale diensten werden verder gegroepeerd op Campus Middelheim, en zo kwamen de Departementen Infrastructuur, ICT en de Milieu- en Preventiedienst daar terecht. Het gebouw ‘Brantijser’ werd toegewezen aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte om de opleiding toegepaste taalkunde te kunnen integreren. In 2015 opende op Campus Drie Eiken het Animalarium en de anatomie- en microscopiezaal de deuren in Gebouw D.T-A. Intussen werd ook de komida op Campus Middelheim vernieuwd.
Jaar van de opleveringen
2016 wordt een jaar van heel wat opleveringen. Gebouw G.Z opent op Campus Groenenborger voor een deel van de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen en er gaan er heel wat vernieuwde deuren open op Campus Drie Eiken. Het Departement Biologie krijgt Gebouw D.D toegewezen, onze VIB-afdeling wordt uitgebreid in Gebouw D.V-A., het nieuwe Gebouw D.O wordt een onderwijs- en practicumgebouw. Een jaar later opent ook Gebouw D.M op Campus Drie Eiken, het vaardighedengebouw voor de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen, net als de computerklassen.
Making Mutsaard
In 2018, tien jaar na de renovatie van de Bibliotheek op de Stadscampus, wordt het ruimtelijk masterplan Making Mutsaard voorgesteld – en hoe de gebouwen van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in de komende jaren zullen worden verbouwd en geïntegreerd – in samenwerking met AP Hogeschool. Twee jaar later, in 2020, openen op de Stadscampus weer verschillende nieuwe deuren. De studententoren wordt gerenoveerd en er gaan nieuwe studentenvoorzieningen open in Prinsesstraat 16.
Technische hoogstandjes
2022 wordt het jaar van twee grootschalige, heel specifieke gebouwen. “Naast echte erfgoedparels hebben we ook enkele technische hoogstandjes in ons patrimonium. Die moderne faciliteiten zijn belangrijk om goede onderzoekers aan te trekken”, vertelt Heijnen. “De coronapandemie en federaal geld maakten Vaccinopolis op Campus Drie Eiken mogelijk, om in een strikt beschermde omgeving met proefpersonen onderzoek naar vaccins te voeren”, duidt Heijnen. Ook valorisatiegebouw BlueApp, dat de chemie-industrie in het Antwerpse moet helpen verduurzamen, opent in 2022 de deuren.
Geslaagde architectuurwedstrijd
“In de eerste jaren hebben we veel gebouwen met erfgoedwaarde gerenoveerd, nadien waren het eerder technische gebouwen, maar nu recent heeft ook de Paardenmarktsite weer grote erfgoedwaarde”, vertelt Bart Heijnen. In 2023 worden drie historische gebouwen van de site met elkaar verbonden met moderne glazen passerelles, worden er wandelpaden voorzien en wordt een doorgang gecreëerd met het S.R-gebouw. De Paardenmarktsite biedt sinds vorig academiejaar onderdak aan het Departement Productontwikkeling. “Het departement in de stad houden was een bewuste keuze”, vult Lieven Willems aan. “We hebben gewerkt met een architectuurwedstrijd, en iedereen is heel blij met het resultaat. Het versterkt ook de Stadscampus in zijn geheel.”
De nabije toekomst
Er is aan de Universiteit Antwerpen nu zo’n 50% meer vloeroppervlakte dan voor de fusie van de drie universiteiten. Maar wat is er vandaag anders aan de verbouwingen ten opzichte van 20 jaar geleden? “We moeten nu veel meer aan de duurzaamheid van onze gebouwen denken”, vertelt Heijnen. “Dat betekent meer isoleren en verluchten, maar ook toekomen met minder gebouwen, alles binnenin efficiënter gebruiken en minder energie verbruiken. De gebouwen die we recent hebben gebouwd zijn quasi passieve gebouwen. Twintig jaar geleden was dat zeker nog niet op hetzelfde niveau.”
“De gebouwen die we recent hebben gebouwd zijn quasi passief.”
Bart Heijnen, algemeen beheerder
De huidige focus ligt bij het levendiger maken van Campus Drie Eiken. Naast nieuwe verbindingswegen en fietswegen krijgt de campus weldra een nieuwe sporthal en komida, net als een krachthal waar de kinesisten en artsen hun skills in de praktijk kunnen brengen. Er gaan ook 225 nieuwe studentenkamers open. Op Campus Groenenborger ligt tegelijkertijd het nieuwe, technisch indrukwekkende, labogebouw Chemie voor.
