Vandaag gaat de jaarlijkse VeggieChallenge van start, een variatie op de vroegere 40 dagen zonder vlees. Het woord spreekt voor zich: eet in de komende 30 dagen — tot aan Pasen — zoveel mogelijk vegetarisch. Een uitdaging die ik alleen maar kan aanmoedigen want hierdoor leerde ook ik de haalbaarheid van een vegetarisch dieet kennen. Al doende leer je dat vlees aan de kant zetten misschien toch niet zo moeilijk is dan initieel gedacht. Nu ben ik voorstander om het zelfs nog uitdagender te maken: eet de komende 30 dagen zoveel mogelijk plantaardig, want de impact op de planeet is enorm. In deze blog focussen we specifiek op de landinname van onze (westerse) eetcultuur.
Momenteel wordt de helft van al het bewoonbare landoppervlak op aarde ingenomen door de agricultuur. De overige helft bestaat voornamelijk uit bos, struiken, graslanden, een klein deel is zoetwateroppervlak en slechts 1% is bebouwde oppervlakte. Deze laatste categorie omvat steden, dorpen wegen en andere infrastructuur. Hoewel technologische vooruitgang ervoor zorgt dat steeds minder grond nodig is voor de productie van eenzelfde hoeveelheid voedsel blijft de druk van menselijke voedselvoorziening op het milieu aanzienlijk hoog.
Dit landgebruik kunnen we nog verder indelen in enerzijds grond gebruikt voor de veeteeltindustrie — weilanden voor begrazing en landbouwgrond voor de productie van veevoeder — en anderzijds gewassen zoals rijst, graan en soja. Het is hier dat we een groot onevenwicht zien. Landinname voor veeteelt omvat 77% van de agricultuur maar levert ons slechts 18% van de totale globale calorieën en 32% van de eiwitten. Een andere schaal maakt dit duidelijker. Als we al het landoppervlak in de wereld beschouwen, dus ook de niet-bewoonbare oppervlakte (30%) zoals gletsjers, neemt de agricultuur hier 34% van in. Echter gaat het grote deel van deze oppervlakte, namelijk 27%, naar productie van dierlijke producten. Dit is een oppervlakte zo groot als continentaal Amerika: Centraal, Noord en Zuid. De overige 7% wordt ingenomen voor productie van gewassen (voor plantaardige doeleinden).
De veeteelt-industrie heeft nefaste gevolgen voor de planeet. Ten eerste is het —door haar grote vraag naar ruimte — de voornaamste reden achter ontbossingen en een grote aandrijver van het biodiversiteitsverlies. Ten tweede is deze sector verantwoordelijk voor 15% van de globale emissies. Daarmee is het qua omvang gelijk aan de hele transportsector. Tot slot vereist deze industrie enorme hoeveelheden van zoetwater beschikbaar op aarde.
Wat als de hele populatie een plantaardig dieet zou volgen en de mens voortaan dus als vruchteneter in plaats van carnivoor door het leven gaat? In dit hypothetisch scenario zou er een ruimte vergelijkbaar met Noord-Amerika en Brazilië — 75% van de hele agricultuur vandaag — vrijkomen. Een groot deel van deze oppervlakte zouden we dan kunnen teruggeven aan de niet-menselijke natuur. Hiermee zouden we klimaatopwarming, degradatie van de natuur en verlies van biodiversiteit tegengaan. Een ander deel gaat naar de productie van bio-energie, om mee de CO2 neutraliteit te bereiken tegen 2050, de doelstelling zoals gesteld in het akkoord van Parijs. Maar ook op vlak van gezondheid en dierenleed brengt een plantaardige levensstijl voordelen.
Natuurlijk is het onrealistisch om de gehele mensheid — zeker op korte termijn — op een plantaardige levensstijl te zetten. Maar deze cijfers benadrukken wel de impact van de huidige veeteeltindustrie en tonen het belang van minder vlees aan. Dus zullen we gewoon met zijn allen vandaag alvast vaker plantaardig eten? Daag jezelf uit en neem deel aan de VeggieChallange! Ben jij een fervente vleeseter of eet je al regelmatig plantaardig maar loopt het nog wat stroef? In Antwerpen kan je alvast lekker duurzaam eten in Spritz, Camion, Humm of Clo. Ga je liever zelf opzoek of heb je hulp nodig tijdens je citytrip? Download dan de app HappyCow voor de beste adresjes!
Door Emma de Haan
Bron: Hannah Ritchie and Max Roser (2022) – “Environmental Impacts of Food Production”. Published online at OurWorldInData.org. Retrieved from: ‘https://ourworldindata.org/environmental-impacts-of-food’ [Online Resource]