De universiteit in coronatijd
Anderhalf jaar geleden drukte de coronacrisis wereldwijd de pauzeknop in van het sociale leven. In de academische wereld waren de studenten wellicht het ergst getroffen. Zij moesten grotendeels op online lessen overschakelen. Bij sommige eerstejaarsstudenten duurde het maanden vooraleer ze een prof of medestudent face-to-face ontmoetten. Het blijkt nu duidelijk dat zo’n situatie niet bevorderend is voor de studie (vooral bij studenten die het sociaal-economisch moeilijker hebben).
Maar ook het professionele academische leven heeft erg te lijden gehad onder de langdurig ingeperkte bewegingsvrijheid. Onderzoek bouwt voort op het onderzoek van anderen, en is in toenemende mate teamwerk. Overleg en contact met andere onderzoekers is dan ook cruciaal om onderzoek vooruit te laten gaan. De International Conference on Construction Grammar (ICCG11) bood hiervoor een mooie gelegenheid in de zomer van 2020. Door de strenge maatregelen moesten we het congres helaas een jaar uitstellen. Daarin waren we niet de enigen. Congres na congres werd met een jaar uitgesteld.
Op de campus, digitaal… Of allebei?
Toen kwam 2021, en al gauw bleek dat de crisis nog niet ten einde was. Eerst was er nog hoop voor de zomer, maar één voor één schakelden congressen over op een online format. Dat deden zelfs grote spelers zoals IPRA, een pragmaticscongres met meer dan 1500 deelnemers. Ook voor ICCG11 bleek al gauw dat een congres enkel op de campus niet het gewenste effect zou hebben omdat velen er niet zouden geraken. Toch waren wij als organisatoren van mening dat overschakelen op online geen optie was. Nog langer wachten met onderzoekers bij elkaar brengen kon ook niet. Dat had weer een flinke knauw betekend voor zowel het sociale welbevinden als de kwaliteit van het onderzoek. Dus namen we de dappere beslissing om een hybride vorm te nemen. Onderzoekers konden zo kiezen om op de campus of online deel te nemen.
Een hybride werkwijze was al kleinschalig toegepast bij bijvoorbeeld doctoraatsverdedigingen, maar nooit op deze schaal met meer dan 250 deelnemers. Het was een beetje een gok, maar het bleek duidelijk een goede. De deelnemers waren er ontzettend enthousiast over dat ze eindelijk nog eens echt konden netwerken. Na lange tijd konden ze weer op de hoogte komen van wat er leeft in de taalkunde. Dankzij het gemengde format voelden ook de online deelnemers zich veel meer betrokken bij het congres. Het verschilde van een typisch online congres waarin alle lezingen alleen maar slides met een voice-over zijn. Daartoe heeft ook de vlekkeloze technische afwikkeling van Storycatchers en de steun en flexibiliteit van het ondersteunend personeel aan de UA bijgedragen.
Catharsis
De eerste dag van het congres hing er een gevoel van extase in de lucht. Verschillende congresgangers ervoeren bijna een catharsis na zo’n lange periode van isolatie. Dit gold met name voor beginnende doctoraatsstudenten. Zij hadden vaak nog niet de kans gehad om hun onderzoeksresultaten te delen of om andere jonge onderzoekers te leren kennen die op dezelfde innovatieve golf zaten.
De symbolische waarde van ICCG11 ligt er kortom in dat het congres een isolatie heeft kunnen doorbreken, die intussen een gewoonte was geworden waar iedereen zich bij had neergelegd. Het kostte veel bloed, zweet en tranen van de organisatoren, maar het was het helemaal waard. Hopelijk is ons congres de start van een herneming van een normaler academisch leven.
Potentieel voor de toekomst
Het organiseren van een hybride congres is een complexe onderneming, maar zal ongetwijfeld eenvoudiger worden naarmate het meer gedaan wordt. En er schuilt een groot potentieel in naar de toekomst toe. Langeafstandsreizen zijn een zware belasting voor het milieu. In het verleden was zo’n reis vaak noodzakelijk om aan congressen te kunnen deelnemen. Wanneer online deelname ook een optie is, kan men de milieuafweging laten doorwegen voor wie van ver moet komen. Het feit dat er daarnaast een echte bijeenkomst op een campus is, draagt dan weer substantieel bij tot de vooruitgang van het onderzoek. Zo kunnen er spontane interacties ontstaan die in een online setting veel moeilijker zijn. Bovendien vergroot het fysieke contact de betrokkenheid van de online deelnemers.
Jaarlijks worden er wereldwijd tientallen congressen georganiseerd. Via hybride concepten kunnen (taal)wetenschappers aan dichtbij gelegen congressen fysiek deelnemen. Congressen die verder zijn, kunnen ze via digitale weg bijwonen. Een hybride format combineert het beste van twee werelden: controle van milieu-impact en essentiële netwerkactiviteiten.