‘Mensen die goed zijn in iets, moeten terechtkomen op de plek waarvoor ze gemaakt zijn. Onafhankelijk hun achtergrond.’ Aan het woord is Soumaya Faouzi, afgestudeerd in 2017 aan de Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen van de Universiteit Antwerpen. Soumaya werkt momenteel als huisarts in Mechelen en sinds kort ook als gastdocent in de opleiding geneeskunde aan UAntwerpen. Ze vertelt ons over haar studententijd, haar ervaring als jonge professional en hoe ze uiteindelijk in de academische wereld terechtkwam.
‘Soms rol je in dingen die je niet voorzien had’
‘Per ongeluk ben ik in de opleiding geneeskunde beland. Ik was altijd heel erg geïnteresseerd in wetenschappen als biologie, chemie en wiskunde,’ vertelt Soumaya. Daarom besliste ze uiteindelijk om biomedische wetenschappen te gaan studeren aan de Universiteit Antwerpen. ‘Die opleiding vond ik bijzonder interessant, maar bijna iedereen uit mijn vriendenkring studeerde dit in afwachting van een tweede kans voor het toelatingsexamen geneeskunde. Het was zo’n fijne groep. Ik wilde niet als enige biomedische wetenschappen verder studeren. Dus heb ik besloten om ook mee te doen aan het toelatingsexamen. Ik kon maar proberen. Het lot wou natuurlijk dat ik de enige was van de hele groep die slaagde. Soms rol je in dingen die je niet voorzien had en blijkt dat het beste te zijn wat je kon overkomen.’
‘Ik wil iets betekenen voor de persoon achter de patiënt’
Na de basisopleiding geneeskunde koos Soumaya voor de manama huisartsgeneeskunde. ‘Doorheen de jaren heb ik steeds meer affiniteit gekregen met de mens achter de patiënt. Iedere patiënt draagt heel wat met zich mee. En als huisarts is die bagage minstens even belangrijk als het medische aspect. Je bent medicus, maar ook buddy van de patiënt. Dat samen naar iets toe werken en echt iets betekenen voor de persoon achter de patiënt, vind ik heel belangrijk.’ Bovendien vindt Soumaya het fijn dat ze haar job kan combineren met haar privéleven en andere activiteiten. ‘Een beroep is maar één aspect van je leven, er zijn nog zoveel andere dingen die ik belangrijk vind.’
‘Het is niet fijn om gereduceerd te worden tot een veronderstelling.’
Tijdens haar studietijd had Soumaya zelden het gevoel dat ze werd benadeeld door haar achtergrond of uiterlijk. Al zijn er wel een aantal voorbeelden, zoals die prof die schrok omdat ze zo’n goed examen had afgelegd of een medestudent die vroeg of ze uitgehuwelijkt was. ‘Af en toe kwamen zo’n dingen naar boven. Het is niet fijn om telkens gereduceerd te worden tot een veronderstelling en niet gezien te worden als de persoon erachter. Maar die zaken hebben weinig blijvende impact op mij gehad.’ De opmerkingen die Soumaya daarentegen kreeg tijdens het zoeken naar een opleidingsplaats voor haar tweejarige stage waren veel bepalender. Tijdens die zoektocht kreeg ze meermaals te horen dat de artsen zich zorgen maakten om de reacties van patiënten omwille van haar hoofddoek. ‘Dat kwam heel onverwacht voor mij. Ik denk dat ik tot dan toe behoorlijk naïef was geweest. Voordien had ik niet het gevoel dat mijn achtergrond of uiterlijk een drempel voor mij vormden. Dit was een soort wake-up call die bevestigde dat er jammer genoeg veel mensen zijn die kansen hebben gemist omwille van hun herkomst.’
‘Als arts een verschil maken voor je patiënt schenkt veel voldoening.’
Uiteindelijk vindt Soumaya een plek in een wijkgezondheidscentrum in Antwerpen waar ze met plezier haar stage doorloopt. Na het behalen van haar diploma werd ze gevraagd om te blijven werken in het centrum, maar Soumaya koos er bewust voor om eerst meer ervaring op te doen in verschillende huisartsenpraktijken als vervanger. ‘Er zijn stilaan meer huisartsen met een diverse achtergrond, maar als je naar de praktijken zelf kijkt zie je zelden een mix.’ Momenteel werkt Soumaya in een multidisciplinaire praktijk in Mechelen. De patiëntenpopulatie is heel gemengd; iets wat Soumaya erg fijn vindt.
Soms krijgt ze negatieve reacties van patiënten, zoals iemand die de deur in haar gezicht dichtsloeg. ‘Ik vind het moeilijk om uit te maken of dit te maken heeft met mijn achtergrond of uiterlijk. Misschien klikt het gewoon niet tussen ons als personen. Dat vind ik een belangrijk onderscheid om te maken. Ik wil niet alles herleiden tot het herkomstland van mijn ouders.’ Ondanks die pijnlijke ervaringen zijn de positieve reacties en appreciatie van patiënten overduidelijk in de meerderheid. Oprecht bedankt worden door een patiënt en merken dat je een verschil hebt gemaakt, schenkt haar de meeste voldoening.
‘Omgaan met patiënten en je medemens; dat is de grootste uitdaging.’
In Soumaya’s relatie tot patiënten speelt communicatie een sleutelrol. ‘Als arts ben je voortdurend bezig met mensen, het opbouwen van relaties en sociale interactie. En dat is zoveel uitdagender dan weten welk medicijn je wanneer voorschrijft. Hoe je ziektes moet behandelen kun je immers opzoeken en leren. Maar de grootste uitdaging is hoe je best omgaat met patiënten en met je medemens.’ Sinds september 2020 is Soumaya als gastdocent betrokken bij het communicatieteam van de opleiding geneeskunde en geeft zij lessen communicatie aan zowel bachelor- als masterstudenten. Na een theoretische uiteenzetting over bijvoorbeeld het brengen van slecht nieuws oefenen studenten meteen in de consultatieruimtes op de campus. Soumaya beklemtoont daarbij steeds het belang van een open houding en het peilen naar de sociale context waarin de patiënt zich bevindt.
‘Die lessen zijn een heel boeiende ervaring voor mij. Ik leer zelf ook nog veel en vind het een uitdaging om studenten warm te maken voor communicatie en aandacht voor het persoonlijke contact.’ Als Soumaya terugdenkt aan haar eigen studententijd herinnert ze zich dat ze de communicatielessen zelf best zweverig vond. ‘Ik was daar op dat moment niet zo mee bezig. Ik had meestal geen zin in die lessen. Maar omdat ik nu in de praktijk ervaar dat je daarmee echt het verschil kunt maken, vind ik het heel boeiend om op zoek te gaan naar een manier om dat over te brengen naar studenten.’ In het lesgeven probeert ze de studenten mee te krijgen in haar verhaal door haar eigen ervaringen met hen te delen. ‘Ik weet niet of ik nu al echt iets veranderd heb voor één student, maar het is een proces waarin ik zelf moet groeien.’
‘De juiste mens op de juiste plaats.’
Als we Soumaya vragen waar ze van droomt als huisarts, is het een toekomst met meer multidisciplinaire samenwerking. ‘Het is belangrijk om je eigen expertise op te bouwen, maar ook weten wanneer je beroep moet doen op andere experten. Enkel zo kunnen we een degelijk professioneel hulpaanbod geven. Weten waar je eigen grenzen liggen en een netwerk uitbouwen om anderen in te schakelen, dat is cruciaal. Daarnaast is het belangrijk dat mensen hun talenten optimaal kunnen benutten en dat ze terechtkomen op een plek waar hun capaciteiten tot hun recht komen. De juiste mens op de juiste plaats, dat is waar we voor moeten ijveren. Los van herkomst, achtergrond of uiterlijk. We moeten stoppen met ons daarop te fixeren en gewoon kijken naar de persoon erachter.’
Artikel geschreven door Elien Craenhals