De studiecollectie biologie
Vanaf 1965 startte het Rijksuniversitair Centrum Antwerpen (RUCA) met de uitbouw van een faculteit Wetenschappen. Op korte tijd moesten verschillende studierichtingen uit de grond worden gestampt. Proffen en cursussen alleen waren daarvoor niet voldoende. Zo wilde de opleiding Biologie haar studenten ook voorzien van een divers aanbod aan didactisch materiaal. Dit materiaal moest de cursussen verduidelijken en de praktijksessies ondersteunen. Hiertoe investeerde het RUCA in optische toestellen, microscopische preparaten, kunststof modellen, skeletten, organismen op bewaarvloeistof, onderwijswandplaten, bodemkaarten en mineralen en gesteenten. Dit om zowel de levende als dode natuur in al haar facetten en onderlinge verbanden onder het oog van haar studenten te brengen.
Over de jaren breidde de collectie zich gestaag uit, grotendeels door middel van aankopen bij professionele firma’s, maar ook het eigen personeel leverde prachtig handwerk af. Honderden preparaten werden zelf gesneden, gekleurd en gefixeerd. Skeletten van dieren vonden als het ware vanzelf hun weg naar de universiteit, waar ze terug in elkaar werden gezet. Grote wandplaten werden met de hand getekend en ingekleurd. Dit alles leverde een groot aantal unieke exemplaren op.
Je hoeft geen affectie te hebben met de onderwerpen om je te verliezen in deze verzameling, om weg te dromen bij dit aanbod van vreemde structuren. Een preparaat van de doorsnede van een stengel is een beeld vol kleuren en patronen en lijkt wel op een versierde taart om te verdelen. Het kraakbenige skelet van een haai staat tentoongesteld alsof het een verstilde balletdanser is die zijn applaus mist. Een gesteente met fijne fossielen ingebed of doorspiegeld met reflecties van kristallen is een snapshot uit de evolutie.
Eén van de objecten voor de tentoonstelling ‘Verhalenvertellers’ is een wandplaat met de schematische voorstelling van een skeletonderdeel. Maar waarom dit object uit de honderden andere kiezen? Op de wandplaat staat een reptielenschedel (in onderaanzicht) schematisch verbeeld met de verschillende samenstellende skeletdelen. Het toont de benige platen die de schedel vormen en zich ontwikkelen op de oorspronkelijke hersendoos, om uiteindelijk te resulteren in een volledige verbeende schedel. Tot op de dag van vandaag krijgen de studenten deze informatie in hun cursus ‘Vorm en Functie’ op dezelfde manier getoond als op de schematische voorstelling. In deze cursus leren zij onder andere over de evolutie van het skelet.
In dezelfde ruimte waar de afbeeldingen van schedels tijdens de les worden geprojecteerd via een PowerPointvoorstelling, hangt ook deze onderwijsplaat (136 cm breed en 175 cm hoog), die bestaat uit papier op doek. Als je goed kijkt, zie je het handwerk van de wandplaat: resten van potloodaanduidingen, vervloeiing van inkt, en de woorden, die met sjablonen letter na letter zijn gevormd. En zo wordt het mooi. Ook al wordt ze niet meer educatief gebruikt, toch hangt deze onderwijsplaat in de praktijkzaal op de Campus Drie Eiken. Zij krijgt daar ruimte op het strakke beton van het gebouw, als een soort brug met de vorige generatie. De PowerPoint sluit af aan het einde van de les. Maar de wandplaat, die blijft hangen.
Tekst: Wim De Belder