1919-2001
Louis Bruyns onder ons
Gedurende vele jaren, van 1961 tot 1975, heeft Etienne Dhanis s.j. leiding gegeven aan de Universitaire Faculteiten Sint Ignatius Antwerpen. Hij was er de stichter van, de bezieler, de rector. Naar het einde toe van zijn mandaat rees bij de jezuïeten die in UFSIA werkzaam waren de vraag wie hem zou kunnen opvolgen. Dat zou een witte raaf moeten zijn. Men zou hem ver moeten gaan zoeken. En dat is dan ook gebeurd. Wij hoorden een naam van iemand waarmee wij in het geheel niet vertrouwd waren. Van een zekere Louis Bruyns, een confrater die werkzaam was in het toenmalige Belgisch Congo en daar, naar verluidt, een stevige reputatie had opgebouwd.
Wie was die man?
Louis was geboren in Essen op 05 januari 1919 en was jezuïet geworden in 1936. Hij had, zoals gebruikelijk, filosofie en theologie gestudeerd en bovendien, minder gebruikelijk, economie en sociale en politieke wetenschappen aan de Universiteit van Leuven. In 1945 was hij voor de eerste maal afgereisd naar Congo, meer bepaald naar Kisantu, om daar de functie op te nemen van inspecteur van de lagere scholen. Terug in België promoveerde hij met een proefschrift over de sociaal-economische ontwikkeling in Beneden-Congo. Vanaf 1953 verbleef hij opnieuw in Afrika maar nu als hoogleraar aan hogescholen die het latere Lovanium voorafgingen, als oprichter en rector van het scholen-en-ziekenhuiscomplex ’Centre Médico-Scolaire’, en als vertegenwoordiger van Belgisch-Congo bij de Internationale arbeidsorganisatie in Genève. Een man met onbetwistbare academische en organisatorische kwaliteiten, inderdaad, een mogelijke opvolger van rector Dhanis.
Van Afrika terug naar België
In 1968 werd Bruyns teruggeroepen naar België. In Antwerpen kreeg hij functies die hem konden voorbereiden op het overnemen van de rectorale fakkel. Hij werd docent van het vak economie in de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, directeur van het Instituut voor Postuniversitair Onderwijs (IPO) en beheerder van de UFSIA. Die drukke bezigheden hebben hem niet verhinderd om in 1975 een gedegen boek te publiceren onder de titel De Sparende Consumptiemaatschappij. Hierin betoogde hij dat in een welvarende samenleving zoals de onze de mensen zich kunnen veroorloven te sparen, zelfs veel te sparen, in plaats van onmiddellijk te consumeren. Wat gebeurt er echter met al dat gespaarde geld? Het wordt niet gebruikt om de producenten te vergoeden. Die hebben daarom de neiging om hun productie te beperken en tevens de daarmee samengaande tewerkstelling: een recept voor werkloosheid en economische crisis. Waarvoor kan het dan wel dienen? Hoe moet het beleid dat aanpakken? Deze problematiek werd door Louis met grote macro-economische deskundigheid uitgewerkt. Een thematiek die ongetwijfeld veel interesse heeft gewekt bij zijn studenten.
En hier is wat ons moest opvallen: in onze kringen heeft hij nooit met deze deskundigheid uitgepakt. (Evenmin heeft hij uitgepakt met zijn Afrikaanse ervaringen, met zijn bestuurlijke avonturen …) Hij zocht vooral het gezelschap van zijn jongere confraters die geen econoom waren maar jurist, filosoof, filoloog, socioloog en met wie hij gemeenschappelijke belangstellingen wilde delen. Hij speelde graag en goed tennis. Hij organiseerde samen met hen wandelvakanties in de Alpen en stelde daarvoor zijn wagentje en zijn stuurkunst ter beschikking. In een mum van tijd was hij een van ons geworden.
Rector van UFSIA
Dat bleef zo toen hij in 1975 (tot 1984) rector was geworden van de UFSIA. Het waren turbulente jaren, jaren van voorzichtige en soms aarzelende toenadering tussen de drie Antwerpse universitaire instellingen. Dat heeft hij kennelijk niet slecht gedaan. Na zijn emeritaat werd hij aangesteld als voorzitter van het Gemeenschappelijk Bureau van de Confederale Universiteit Antwerpen. Daar zette hij zich verder in voor de samenwerking van de drie instellingen. Vanop enige afstand konden wij dat meemaken. Het is jammer dat de loop van de dingen ons uit elkaar heeft gedreven.
Bruyns overleed in Antwerpen op 07 januari 2001. In 2003, een paar jaar na zijn overlijden, is het Fonds Bruyns opgericht. Dit fonds omvat een werkgroep die binnen UCSIA (Universitair Centrum Sint-Ignatius) opereert. Het fonds keert studiebeurzen uit aan onderzoekers uit het Globale Zuiden die ongeveer een jaar naar de UA komen. (zie: https://www.ucsia.org/projecten/fonds-bruyns/).
em. prof. dr. Guido Dierickx, FSW, UAntwerpen
19 april 2025