1938-2019
De student Jef Van Landuyt
Als geboren Gentenaar studeerde Jef Van Landuyt aan de UGent en behaalde er zijn licentiaatsdiploma in de fysica in 1960 met een verhandeling getiteld ‘Energie-ijking van de lineaire accelerator’ onder begeleiding van prof. dr. J. Verhaeghe, dr. V.J. Vanhuyse, lic. R. Jacobs en lic. G. Vanpraet. Reeds in 1961 publiceerde hij samen met Vanhuyse en Vanpraet een eerste wetenschappelijk paper in het toptijdschrift Nature over het effect van elektronenbestraling op Perspex-materiaal. Het werk voor zijn proefschrift op Nb en TiO2 getiteld ’Studie door elektronenmikroskopie en elektronendiffraktie van tweedimensionale roosterfouten’ deed hij aan het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) in Mol, waar prof. dr. Severin Amelinckx, ook zijn promotor, net een beperkte elektronenmicroscopiegroep had opgericht. Zijn interesse in stralingsschade bleek erg nuttig voor dat werk: Nb was een potentieel reactormateriaal, maar de oxidatietoestanden konden roet in het eten gooien. TiO2 daarentegen was dan weer door zijn halfgeleidereigenschappen een interessant materiaal voor de opkomende computerindustrie. Jef promoveerde tot doctor in de Wetenschappen aan de UGent in 1965. Na zijn promotie trok Jef voor een postdoc-positie naar de Verenigde Staten, op dat moment het Mekka van de wetenschap.
De onderzoeker Jef Van Landuyt
In 1965 werd het RUCA opgericht en Amelinckx werd aangesteld als buitengewoon hoogleraar, verantwoordelijk voor de Leerstoel voor Algemene Natuurkunde en Fysica van de Vaste Stof. Daarom keerde Jef Van Landuyt in 1966 terug naar België om de dagelijkse leiding van het nieuwe elektronenmicroscopiecentrum op zich te nemen. In het begin was er enkel een bescheiden Philips 300-microscoop, met een resolutie van ongeveer een nanometer, maar rond 1975 kwam daar de prestigieuze hoogspanningselektronenmicroscoop die elektronen kon versnellen tot 1.250.000 V bij. Uniek in België en vanaf dat moment was de onderzoeksgroep hét microscopiecentrum van België en een van de meest vooraanstaande in Europa. Vanaf dan bleef de academische carrière van Jef Van Landuyt altijd geconcentreerd rond het onderzoek van vaste stoffen m.b.v. elektronenmicroscopie.
In de meer dan 450 artikels die Jef Van Landuyt publiceerde in hoogstaande wetenschappelijke tijdschriften, waaronder Science en Nature, zijn enkele constanten op te merken. Oxides, sulfides, selenides, tellurides etc. komen van begin tot einde veel aan bod in zijn werk, waar de aandacht voor gemoduleerde en incommensurabele structuren, intercalaten en defecten opvalt. Er is ook een duidelijke en langdurige focus op halfgeleidermaterialen zoals Si en Ge met een eerste paper in 1981, iets wat mettertijd evolueerde naar meer geavanceerde materialen zoals GaAs en InGaAsP en complexe (hetero)structuren zoals NMOS-transistoren, tunneljuncties en quantumdots. Voor al dit werk gebruikte hij zowel elektronendiffractie als beeldvorming, met uitstapjes naar o.a. in-situ-experimenten voor fasetransities bij variabele temperatuur en een blijvende interesse voor de effecten van straling met de hoogspannings-elektronenmicroscoop. In de beginjaren werkt Jef Van Landuyt ook regelmatig op geordende legeringen en martensitische transformaties in vooral Cu-gebaseerde systemen, en gedurende zijn carrière houdt hij de vinger aan de pols bij nieuwe ontwikkelingen, bv. rond zilverhalogeniden gebruikt in de fotografische industrie, hogetemperatuur-supergeleiders, dunne diamantfilms en andere nieuwe koolstofstructuren alsook de evoluerende technieken van elektronenmicroscopie. Zijn laatste papers in 2005 gaan opnieuw over keramische materialen zoals ZrO2 en CeO2.
De mens, docent en beleidsmaker Jef Van Landuyt
Jef heeft de groep Elektronenmicroscopie voor Materiaalonderzoek, of kortweg EMAT, beetje bij beetje uitgebreid en geleid tot aan zijn emeritaat in 2003. Die groep, van ondertussen meer dan 50 onderzoekers, is uitgegroeid is tot de absolute wereldtop. Jef Van Landuyt zelf was ook een bijzonder succesvol onderzoeker en genoot een grote internationale bekendheid.
Jef Van Landuyt was een bevlogen spreker op congressen en workshops. Hij kon mensen boeien en er zat altijd wel een humoristische ondertoon in om de toehoorders bij de les te houden. Daarom ook wist hij jonge onderzoekers te motiveren. Jef stond ook altijd tussen de studenten (hij was jarenlang titularis van o.a. het vak Kristalkunde voor de studenten fysica en chemie), de postdocs en zijn personeel. Regelmatig gingen we samen een pint drinken of werd een BBQ georganiseerd.
Jef was dan echter absoluut geen nerd. Hij had een zeer brede interesse. Tijdens zijn carrière was hij niet alleen hoofd van de onderzoeksgroep, maar ook departementshoofd, later decaan van de faculteit Wetenschappen en voorzitter van de onderzoeksraad van het toenmalige RUCA. Hij was ook lid van verschillende nationale en internationale commissies en overal werd hij gewaardeerd voor zijn gematigde taal en wijze raad. Jef zocht en vond altijd wel een aanvaardbaar compromis.
In 1994 werd Jef lid van Klasse van de Natuurwetenschappen aan de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten. In 2005 – 2006 was hij trouwens voorzitter van deze Academie. Hij kreeg ook het lint van Grootofficier in de Leopoldsorde en Grootofficier in de Kroonorde.
Jef was een bijzonder sociaal man en had een aangeboren gevoel voor schoonheid. Daarom was Jef ook lid van Kunst op de Campus aan de Universiteit Antwerpen, en was hij nauw betrokken bij verschillende kunstprojecten.
Op 28 maart 2019, overleed Jef Van Landuyt op 80-jarige leeftijd.
em. prof. dr. Staf Van Tendeloo & em. prof. dr. Nick Schryvers, FWET, UAntwerpen
15 december 2024