1923-1987
De jaren voor de aanstelling aan de UIA
Jozef Bekaert werd geboren op 21 mei 1923 te Roeselare. Het gezin verhuisde naar Gent waar Jozef de klassieke humaniora (Grieks-Latijn) volgde aan het Sint-Barbaracollege in Gent.
De studie geneeskunde doorliep Jozef Bekaert aan de UGent (1945-49). Hij behaalde het diploma van arts met grote onderscheiding en aansluitend verwierf hij het doctoraat op proefschrift met als titel Neurogene Hypertensie en Endocriene Klieren. Hij combineerde het assistentschap aan de UGent (eerste categorie) met zijn opleiding tot geneesheer-specialist in de interne geneeskunde. Hij was laureaat van de Prijs J.B. Van Helmont van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Geneeskunde van België (1949-1951). Ook is hij geassocieerde geweest bij het Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (1953-54) en lector endocrinologie aan de UGent.
Jozef Bekaert wist een stevige klinische reputatie op te bouwen als internist-endocrinoloog. Hij was als medisch staflid verbonden aan het Maria Middelares-ziekenhuis in Gent. Ook is hij verschillende jaren voorzitter geweest van de Vlaamse Vereniging voor Suikerziekten (vandaag Diabetesliga).
Laurent Vandendriessche, eerste rector van de UIA en zelf afkomstig uit het Gentse, kende de goede naam van Jozef Bekaert en hij wist hem ook te overtuigen om te kandideren aan de pas opgerichte instelling.
Jozef Bekaert is aangesteld als gewoon hoogleraar aan de UIA in 1972.
Het eerste decennium van de faculteit geneeskunde (1972-1982)
De beginjaren waren hectisch, spannend, maar ook uiterst boeiend. De kandidaatsjaren geneeskunde bestonden in Antwerpen al wel aan het RUCA (vanaf 1965). Maar de aansluitende doctoraatsjaren geneeskunde (= artsjaren), de opleidingen tot geneesheer-specialist, huisarts en de mandaten wetenschappelijk onderzoek moesten van de grond af aan bedacht en tot stand gebracht worden. In deze beginperiode heeft Jozef Bekaert een cruciale rol gespeeld. Er was niet alleen de uitbouw van de jonge faculteit geneeskunde, maar ook de voorbereiding en start van een nieuw op te richten Universitair Ziekenhuis in nauwe samenwerking met de geaffilieerde ziekenhuizen.
De uitbouw van de faculteit geneeskunde
In de beginperiode was de faculteit geneeskunde opgesplitst in drie departementen: interne geneeskunde (departementshoofd Jozef Bekaert), heelkunde (departementshoofd Alex Hubens), kindergeneeskunde, verloskunde en sociale geneeskunde, of gemeenzaam KVS genoemd (departementshoofd Stefaan Pattyn). Samen vormden de drie departementshoofden een echt triumviraat. Er werd voortdurend overlegd, gebrainstormd, opties afgewogen en belangrijke beslissingen genomen over o.a.:
- de samenstelling van het nieuwe korps academisch personeel;
- het opstellen en implementeren van een up-to-date medisch curriculum;
- de invulling van de nieuwe laboratoriagebouwen GEN I (vanaf 1973) en GEN II (vanaf 1975) in het kader van het wetenschappelijk onderzoek;
- het tot stand brengen van stageplaatsen / opleidingsplaatsen voor studenten geneeskunde / assistenten-in-opleiding in de geaffilieerde ziekenhuizen en het aantrekken van stagebegeleiders / stagemeesters.
De samenwerking met de geaffilieerde ziekenhuizen
In de eerste zeven jaar van de faculteit geneeskunde (1972-1979) heeft de klinische opleiding van studenten en assistenten uitsluitend plaats gevonden in de geaffilieerde ziekenhuizen. Ter illustratie: Jozef Bekaert had in die periode een klinische aanstelling in het Sint-Vincentiusziekenhuis.
De UIA had overeenkomsten gesloten met zes ziekenhuizen uit de Antwerpse agglomeratie, drie OCMW-ziekenhuizen en drie katholieke ziekenhuizen. Belangrijk overleg tussen de universiteit en deze zes ziekenhuizen vond plaats in het Coördinatie Comité Ziekenhuiswezen (COCOZI) met vertegenwoordigers van de inrichtende machten. Als afgevaardigde van de medische faculteit woonde Jozef Bekaert de vergaderingen bij.
Hier werden afspraken gemaakt over de aanstelling van de professoren van de faculteit geneeskunde met klinische competentie. Eerst uitsluitend werkzaam in de geaffilieerde ziekenhuizen, later ook dikwijls in een vorm van gemengde aanstelling (UZA – geaffilieerde ziekenhuizen) en tenslotte geleidelijk volledig in het UZA. De rector heeft, samen met Jozef Bekaert, talrijke voorbereidende gesprekken gevoerd met de academici om hun juiste plaats in het Antwerpse universitaire ziekhuislandschap vast te leggen.
De voorbereiding van de oprichting en exploitatie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen
De voorbereiding van de oprichting van het UZA is gestart einde 1975, begin 1976. Jozef Bekaert was de medische spilfiguur rond dit hele gebeuren. Het dient beklemtoond dat hij het volste vertrouwen genoot van de academische overheid, wat essentieel was voor een vlot verloop van de complexe werkzaamheden. In deze opdracht werd hij bijgestaan door een aantal medische collega’s die samen de medische werkgroep vormden en volgende samenstelling had: Jozef Bekaert (woordvoerder en eindverantwoordelijke), Eric Schoofs (heelkunde), Yvan Van Maercke (interne geneeskunde), Karel Van Acker (kindergeneeskunde). De medische werkgroep heeft het bouwproject begeleid gedurende de gehele bouwfase, de medische organisatie voorbereid, en het medisch statuut opgesteld.
De bouw van het UZA is een ongemeen succes geworden. De realisatie is tot stand gekomen binnen budget (5 miljard BF) en afgesproken timing (3 jaar), wat een echt huzarenstuk was.
De twee belangrijkste aanstellingen voor het brandnieuwe UZA zijn voorbereid en gescreend door een interuniversitaire jury. Zij stelden unaniem als algemeen directeur Jan Proesmans voor en Jozef Bekaert als hoofdgeneesheer. De Raad van Bestuur van de UIA heeft deze voordrachten bevestigd.
De start van de exploitatie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen
Op 3 september 1979 opende UZA zijn deuren.
Snel veroverde dit ziekenhuis zijn plaats in het Antwerpse ziekenhuislandschap. Het gonsde er van klinische en poliklinische activiteit. Waar eerst nog werd gedacht het beddenhuis te realiseren in twee fasen (2 x 300 bedden) werd vanaf 1981 de tweede fase geleidelijk ingevuld tot maximaal 612 bedden.
Ook nu speelde Jozef Bekaert een cruciale rol. In deze belangrijke beginfase vervulde hij een dubbele opdracht: hij was zowel voorzitter van de medische raad als hoofdgeneesheer.
De beginfase van het UZA is op symbolische wijze afgesloten door een bezoek van Koningin Fabiola en Koning Boudewijn in 1983, wat evident in de media voor heel wat belangstelling zorgde.
De laatste jaren (1983-1987)
Vanaf 1983 is Jozef Bekaert geleidelijk zijn verantwoordelijkheden beginnen door te geven. Arthur De Schepper werd de nieuwe voorzitter van de medische raad. Adolf Neetens nam als hoofdgeneesheer de fakkel over.
Op facultair niveau zag men in dat drie departementen niet altijd zo efficiënt was. Eén overkoepelend departement geneeskunde kwam tot stand in het begin van de jaren 80 met Koen Van Camp als eerste departementsvoorzitter.
Bij Jozef Bekaert begon zijn gezondheid nu op te spelen. In 1976 had hij samen met zijn medische rechterhand Ivo De Leeuw (later zijn academische opvolger) het wereldcongres endocrinologie in Indië bijgewoond. Daar heeft hij een zware infectie opgelopen. Hoewel hij daarvan goed hersteld was, bleef er toch een imminent gevaar. Rond 1985 kwam er een verwittiging. Hij bleef niettemin verder werken. Op 20 augustus 1987 is hij tijdens een wandeling gestorven, vredig in de armen van zijn geliefde echtgenote Mia Laga. Zijn hart had het begeven. Jozef Bekaert is 64 jaar geworden.
Een bijzonder man
Iedereen, die in de gelegenheid is geweest kennis te maken met Jozef Bekaert, heeft kunnen ervaren wat een bijzondere man hij was. Door zijn charismatisch optreden viel hij op. Hij was empathisch en benaderde zijn gesprekspartners open en eerlijk, maar in zijn woordkeuze bleef hij steeds voorzichtig en diplomatisch. Hij heeft zijn beste krachten gewijd aan de opstart van de faculteit geneeskunde en het universitair ziekenhuis. Dat het een succes is geworden is, is mede te danken aan zijn intelligentie, gedrevenheid en werkkracht. De academisch-medische gemeenschap in Antwerpen heeft veel te danken aan Jozef Bekaert!
Paul Van Remoortere, ere-voorzitter Raad van Beheer UIA en Beheersorgaan UZA
Karel Van Liempt, ere-directeur faculteit geneeskunde
juli 2025