1937-1993
Willy Eylenbosch werd op 27 maart 1937 geboren in Elingen. Hij overleed in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen op 28 december 1993.
Opleiding
In 1961 studeerde Willy Eylenbosch af als doctor in de genees-, heel- en verloskunde aan de Rijksuniversiteit Gent (RUG). In 1962 behaalde hij het diploma in de Tropische Geneeskunde aan het Prins Leopold Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen. Kort nadien vertrok hij samen met zijn vrouw Nadia in het kader van de ontwikkelingssamenwerking naar de pas in 1960 onafhankelijk geworden Republiek Congo, niettegenstaande de politieke onrust en de onlusten die er toen heersten. Hierdoor had hij veel respect afgedwongen bij vele ontwikkelingsadministraties.
Academische loopbaan
Na zijn terugkeer naar België in 1966 werd hij eerst assistent en later in 1969 eerstaanwezend assistent bij prof. Karel Vuylsteek, hoofd van de Dienst Hygiëne en Sociale Geneeskunde van de Rijksuniversiteit Gent. De dienst van prof. Vuylsteek was een echte aantrekkingspool voor tal van jonge artsen die vooral geïnteresseerd waren in epidemiologie, volksgezondheid en sociale en preventieve geneeskunde. Willy heeft een belangrijke rol gespeeld in het begeleiden van deze jonge mensen. Zo was hij onder andere mentor van André Meheus, die toen als leerling-assistent op de dienst werkte en later een academische loopbaan zou uitbouwen op de Universiteit Antwerpen. In deze periode heeft Willy een aantal formele opleidingen gevolgd in de sociale geneeskunde met name geneesheer-hygiënist tak arbeidsgeneeskunde (RUG, 1967) en geneesheer-hygiënist tak openbare hygiëne (RUG, 1968), en behaalde hij het diploma van de ‘Cours sur les méthodes statistiques appliquées aux problèmes sanitaires’ (ULB, 1970). Willy had zo een eigen visie ontwikkeld door de epidemiologie te promoten als basisdiscipline voor de volksgezondheid en de sociale en preventieve geneeskunde. Met deze visie heeft hij een belangrijke impact gehad op menig curriculum geneeskunde.
Loopbaan aan de Universitaire Instelling Antwerpen
Toen in 1971 de Universitaire Instelling Antwerpen (UIA) opgericht werd om te voorzien in doctoraats- en licentiaatsonderwijs voor de meeste studierichtingen die aangeboden werden aan UFSIA en RUCA, waaronder ook de geneeskunde, werd Willy gevraagd om de sociale geneeskunde uit te bouwen. In 1972 werd hij aangesteld als docent en in 1974 bevorderd tot gewoon hoogleraar. Terwijl op de grens tussen Wilrijk en Edegem de universitaire campus Drie Eiken gebouwd werd voor de UIA en later het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA), werd in het academiejaar 1972-73 gestart met het onderwijs in de doctoraatsjaren geneeskunde. Willy werd hoofd van de dienst Epidemiologie en Sociale Geneeskunde (ESOC). In 1974 werd ook André Meheus vast benoemd aan de UIA als rechterhand van Willy. Ze vormden een onafscheidelijk duo dat een belangrijke rol gespeeld heeft in de opbouw van het nieuwe curriculum geneeskunde aan de UIA waarbij de verschillende klinische disciplines, de huisartsgeneeskunde en de sociale geneeskunde evenwichtig aan bod kwamen. De realisatie van dit nieuwe curriculum werd nationaal en internationaal met veel interesse gevolgd en gesteund door de Wereldgezondheidsorganisatie.
Uitbouw Dienst Epidemiologie en Sociale Geneeskunde
Ook de uitbouw van de dienst Epidemiologie en Sociale Geneeskunde aan de UIA was voor België en zelfs voor vele van onze buurlanden een primeur. Het opleidingsonderdeel Epidemiologie werd opgenomen in het basiscurriculum van de opleiding geneeskunde. Alléén in England waren initiatieven in die richting genomen en werd er een goede samenwerking met de Engelse epidemiologen opgezet. Daardoor werd de basis gelegd voor de belangrijke rol die de Universiteit Antwerpen tot op vandaag speelt in het onderwijs in de epidemiologie in Vlaanderen. Willy had niet alléén een leeropdracht in de epidemiologie aan de UIA maar ook aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen. Willy kreeg vrij snel internationale erkenning voor zijn werk en gedurende vele jaren had hij een grote invloed onder andere via de International Epidemiological Association.
Onderzoek
De dienst werd snel uitgebouwd tot een multidisciplinaire ploeg die actief was op het onderwijs, onderzoek en wetenschappelijk en maatschappelijk dienstbetoon op heel wat domeinen zoals de epidemiologie en medische statistiek, volksgezondheid, preventieve gezondheidszorg, organisatie van de gezondheidszorg, sociaalgeneeskundige disciplines (arbeidsgeneeskunde, verzekeringsgeneeskunde, jeugdgezondheidszorg, medische sociologie enz. Op die verschillende terreinen zijn er vanuit de dienst ESOC heel wat belangwekkende nationale en internationale contacten en samenwerkingen ontwikkeld. Speciaal te vermelden is het VLIR-UOS-project van de Vlaamse universiteiten en de Padjajaran University (UNPAD) in Bandung (Indonesië) waarbij de dienst ESOC optrad als promotor. In het kader van dit project (1983-1992) werden jaarlijks cursussen epidemiologie georganiseerd in Indonesië en hebben een tiental leden van het academisch personeel van de faculteit geneeskunde van de UNPAD epidemiologische onderzoeksprojecten uitgevoerd onder de begeleiding van Vlaamse promotoren. Dat heeft in vele gevallen geleid tot een doctorpromotie. De dienst ESOC heeft in dit project een centrale rol gespeeld.
Oprichting twee Centra: CvK en CEV
Toen in 1980 de preventieve gezondheidszorg geregionaliseerd werd, werden er binnen de vakgroep twee centra opgericht: het Centrum voor kankerpreventie (CvK) dat belast werd met bevolkingsonderzoeken naar baarmoederhalskanker en later naar borstkanker en darmkanker, en het Centrum voor evaluatie van vaccinaties (CEV) dat later zou overgaan naar een nieuwe vakgroep Vaxinfectio. Na de opening van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen in 1979 startte Willy daar met een raadpleging ‘community medicine’ waar patiënten met arbeidsgebonden aandoeningen en/of verzekeringsgeneeskundige problemen op consultatie konden komen.
Lidmaatschap universitaire organen
Naast de intensieve betrokkenheid bij de ontwikkeling van een ‘Antwerps’ curriculum geneeskunde en de opbouw van een dienst Epidemiologie en Sociale Geneeskunde, heeft Willy ook heel wat verantwoordelijkheden opgenomen in het bestuur van de UIA als lid van de Raad van Bestuur en als faculteitsvoorzitter Geneeskunde.
Vanaf 1991 werd het duidelijk dat Willy leed aan een zéér ernstige medische aandoening waardoor hij sterk beperkt werd in zijn sociaal en professioneel leven. Deze aandoening heeft op korte tijd geleid tot zijn overlijden in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen op 28 december 1993. Hij is maar 56 jaar oud geworden.
Willy Eylenbosch heeft een grote invloed gehad op de uitbouw van de Universitaire Instelling Antwerpen, de faculteit Geneeskunde UIA en de dienst Epidemiologie en Sociale Geneeskunde, maar ook internationaal werden zijn activiteiten erkend en geappreciëerd. De vele mensen die hem persoonlijk gekend hebben weten dat hij rechtlijnig was in denken en doen, dat hij erg loyaal was en dat hij een gedreven en inspirerende persoon was voor zijn medewerkers. Hij was een grote voorstander van verdraagzaamheid, vrije meningsuiting en pluralisme. Maar hij was ook erg aangenaam in de omgang, hield veel van sociale contacten en was snel ingeburgerd, eerst in Gent en later in Antwerpen. Zijn vroegtijdige overlijden werd door velen betreurd.
em. prof. dr. Marc van Sprundel (FGGW) en em. prof. dr. Hendrik Deelstra (FFBD), UAntwerpen
21 mei 2025